Het leven is net een les

25 november 2016

Als leerlingen in de les zich niet zo inzetten als zij zou willen, is het voor Inge Spaander relatief makkelijk om niet te gaan schreeuwen of huilen of weglopen. In plaats daarvan bespreekt ze met de leerlingen wat ze ziet, en is ze ook kritisch op zichzelf. Nou ja, dat lukt natuurlijk ook wel eens niet, maar het is wel haar streven. Want het klaslokaal is een oefenplaats voor de werkelijkheid. Inmiddels probeert ze dit ook toe te passen in de rest van haar leven. Met wisselend succes, maar wel vol overtuiging.

Hoewel ik er heilig van overtuigd ben dat het klaslokaal een oefenplaats voor de werkelijkheid is, bekijk ik de dingen waar ik buiten mijn lessen tegen aanloop ook steeds vaker alsof het een les is. Gevalletje overdreven beroepsdeformatie, zou je kunnen denken, maar het is een methode die me goed bevalt.

Voorbeeldje? Als leerlingen zich in de les niet zo inzetten als ik zou willen, ga ik niet huilen, schreeuwen of weglopen (nou ja, meestal niet). Ik bekijk mijn doelen, mijn handelen en beschouw de situatie. Ik bespreek het eventueel met de leerlingen en ik ga er sowieso vanuit dat zij net als ik bepaalde positieve doelen willen bereiken. Vervolgens pas ik iets aan: mijn handelen, de situatie, mijn verwachtingen. Meestal werkt dat wel lekker – als zowel de leerlingen als ik het gevoel hebben dat we doelen bereiken, voelen we ons verbonden met elkaar.
(ja ja, dit is overdreven, soms - en sowieso te vaak - is het ook maar gewoon een matige les)

Ik zal eerlijk zijn: zodra ik het lokaal verliet, was ik deze manier van denken tot voor kort vaak direct kwijt. Een lief die niet deed wat ik wilde? Een vriend of collega die me niet begreep, of erger nog, een baas? Huilen, brullen, mokken – niemand begrijpt me!
(ja ja, dit is overdreven, in werkelijkheid bleef ik altijd mijn volledig realistische zelf, maar zat van binnen wel mijn hart te herkauwen) 

Nu ik me steeds vaker opstel alsof ik een les aan het geven ben, stel ik me een stuk nederiger op. Wil ik dat je me begrijpt en lukt dat niet? Ligt dat aan mij, aan de omgeving, aan jou? Wat kunnen we veranderen? Het helpt om m’n verwachtingen aan te passen en vragen te durven stellen. Ik blijf er vanuit gaan dat iedereen het beste wil, en zo blijft mijn gedrag redelijk binnen de perken. En zijn mijn contacten fijner. Mijn nieuwe observatiemethode heeft me lekker bewust onbekwaam in relaties gemaakt, superhandig!
(ja ja, dit is overdreven, ik gooi niet meer met stoelen, maar heb nog met regelmaat last van instant en gelukkig hele korte angst- of haatgevoelens).

Maar wellicht nog veel handiger (en nu wordt het ook voor jullie interessant) is mijn nieuwe observatiemethode op het gebied tussen privé en het klaslokaal. Zeg maar gerust: de onderwijswereld, want daar werk ik nu eenmaal in. Sinds enige tijd beschouw ik iedere situatie als ware het een les. Het geeft me de mogelijkheid afstand te nemen en vanuit kennis en ervaring de boel te beschouwen. Mijn emoties doen dan niet meer mee.
(ja ja, dit is overdreven, ik voel natuurlijk nog steeds de hele tijd van alles)

Het is gek, maar alle mensen zijn net leerlingen. En alle leerlingen zijn net mensen. En in iedere situatie heb je een doel, wellicht geen lesdoel, maar wel een doel. En als jij jouw doel wilt bereiken, dan moet jij het heft in handen nemen. Als het in een keer lukt is dat natuurlijk te gek. Als het niet in een keer lukt: neem afstand – niet met stoelen gooien- niet gaan huilen – blijf beschouwen. Wat wilde je bereiken? Hoe ga je dat doen? Steeds vaker vraag ik mensen: wat zou je doen als het een lesdoel was? En dat werkt.

Voorbeeldje? Op de school waar ik nu werk heb ik de anderhalf jaar dat ik er nog niet ben nog niet geschreeuwd, gevloekt, gedreigd of gehuild. En toch krijg ik er best dingen voor mekaar. Niet alles, en niet meteen. Zo gaat dat niet, nee. Gelukkig maar, want ik heb de waarheid ook niet in pacht.
(ja ja, dit is overdreven, ik lig regelmatig ’s nachts mijn matras te schoppen, ligt niet aan de school, ligt aan mij, ik ben er heilig van overtuigd dat ik de waarheid wel in pacht heb)

En wat moeten jullie daar nu mee? Welnu: wil je een lerarenregister, verbonden docenten, autonome docenten, betrokken docenten, een directeur die doet wat je wilt? Doe gewoon net of het allemaal leerlingen zijn en jij de docent! Stel je lesplan bij. Houd je emoties een beetje bij je, blijf positief, kies een nieuwe werkvorm, verschaf extra theorie, of laat je leerdoel les. Hartstikke fijn , effectief en efficiënt.
(ja ja, dit is overdreven, je mag nog steeds schelden en teleurgesteld zijn of gewoon je doelen harder blijven roepen, maar daarnaast doe je dit)

Inge Spaander is onderwijsdenker, verhalenverteller en docent media & entertainment op het Thorbecke Voortgezet Onderwijs.