'Het is duidelijk dat Mia hier absoluut niet wil zijn'

9 oktober 2017

Een klein meisje dat zich lijkt te verstoppen in een wijde zwarte hoodie staat alleen, afzijdig van de andere leerlingen en hun ouders. Een lange donkere lok hangt voor haar gezicht. Met de armen over elkaar heen geslagen kijkt ze stuurs voor zich uit. Kim Verheijen wordt de nieuwe mentor van dit meisje, en vertelt over de weg die ze samen bewandelden.

Als ik mijn hand naar haar uit steek, stelt ze zich voor als Mia. Haar stem klinkt verrassend vast en ze kijkt me strak aan met een uitdagende blik.

Het is duidelijk dat Mia hier absoluut niet wil zijn. Ze verzet zich tegen de ‘kleuters’ die wij haar klasgenoten noemen, tegen deze ‘kut-auti-school’, tegen de leerstof (‘Ik hoor in de examenklas te zitten’) en tegen Marieke en mij, haar nieuwe mentoren.

Mia is op haar vorige school niet meer welkom omdat ze herhaaldelijk heeft gevochten. Niet haar schuld, zegt ze zelf: ‘Er was niemand die iets aan het pesten deed, dus deed ik het maar zelf’. Op haar manier, een manier die de schoolleiding niet echt kon waarderen. In de overdracht van de school van herkomst lees ik dat Mia uit een gebroken gezin komt, waar armoede en geweld een rol spelen. Mia wordt getypeerd als een ‘zelfopvoedende puber’. De woorden ‘overvraging’ en ‘zelfoverschatting’ staan rood gemarkeerd.

Mia’s gedrag roept bij ons in eerste instantie de neiging op om duidelijke grenzen richting haar te stellen. Ze reageert met nog méér weerstand en vijandigheid.

Koppig is een understatement om de manier aan te geven waarop ze weigert te doen wat van haar gevraagd wordt. Klasgenoten die haar iets zeggen of vragen, krijgen een grote bek en ook wij krijgen de volle laag wanneer we dichtbij komen. Mia is afwijzend, boos op alles en iedereen en ze heeft vooral niemand nodig…

Dan meldt ze zich ziek. We zien haar een aantal weken niet op school. Marieke en ik gaan bij haar langs. In een kleine, donkere tussenwoning zit Mia op een bed in de woonkamer. Ze neemt zelf het woord en op barse toon vertelt ze over de kansen die haar ontnomen zijn. Bevlogen maakt ze duidelijk wat ze wil: dit schooljaar haar vmbo-T-diploma halen. Vol overtuiging besluit ze haar verhaal met de woorden: ‘Ik wil een betere toekomst dan mijn ouders’.

In de auto zijn Marieke en ik stil. Zeker vijf minuten zeggen we niets. Dan kijken we elkaar aan en zien we dat we hetzelfde denken: ‘Goh, ik geloof dat ze het kan’. We bespreken het risico op de zelfoverschatting en overvraging uit de overdracht. Nog voor we de auto op het schoolplein parkeren, hebben we al bedacht hoe we onze schoolleiding zullen overtuigen.

De kans dat we te maken krijgen met een thuiszitter geeft ons de ingang het roer om te gooien. Samen maken we een plan waarin Mia de kans krijgt in één jaar haar diploma te halen. In plaats van het gevecht met Mia aan te gaan, maken we gebruik van haar grote kracht, haar zelfstandigheid. We krijgen de opening om met haar aan reële sociaal-emotionele doelen te werken. Bijna pragmatisch werken we aan het nieuwe, gezamenlijk plan. ‘Wat heb jij van ons nodig?’ en ‘Dit vragen wij van jou!’. We laten Mia nadenken over de vraag: ‘Wat als het niet lukt?’. Haar antwoord en daarmee de oprechte bereidheid om te falen, laat bij alle betrokkenen de laatste twijfel verdwijnen: ‘Dan heb ik het geprobeerd en ben ik blij dat ik voor het eerst in mijn leven de kans krijg om echt te laten zien wat ik waard ben.’

Vol overgave stort Mia zich op de lesstof. Zelfstandig en gemotiveerd is ze vanaf dat moment elke dag aanwezig. Zorgvuldig weegt ze af waar ze de spaarzame instructietijd aan wil besteden. Ruim voor de kerstvakantie heeft ze het derde jaar afgerond en mag ze aan de slag met de examenstof.

Ondertussen accepteert ze de opdrachten die we haar geven om te checken of ze ook sociaal-emotioneel in staat is volgend jaar naar het vervolgonderwijs te gaan. Collega’s worden aangestoken door zoveel enthousiasme. Ze maken extra tijd vrij om haar klaar te stomen voor de examens.

Mia bloeit op, opent zich en maakt contact met medeleerlingen en leerkrachten. Waar de meeste examenleerlingen zenuwachtig worden voor de naderende examens, straalt Mia kracht en zelfvertrouwen uit. Onze kanjer flikt het: twee leerjaren in één en haar vmbo-T-diploma in the pocket! Daarnaast kunnen we de sociaal emotionele doelen voor vervolgonderwijs met gemak ‘aftekenen’ en het mbo ontvangt haar met open armen op niveau vier.

Er is met Mia een verbinding ontstaan die ik nooit eerder op deze manier heb ervaren met een leerling. Ik voel een diep respect voor de krachtige manier waarop ze haar keuzes maakt, ondanks de klappen die ze van het leven heeft gekregen. Ik ben dankbaar dat ze Marieke en mij heeft toegestaan in haar te geloven. Dat is háár leerproces geweest. Niet gemakkelijk, als je gewend bent er in het leven alleen voor te staan. Ze heeft mij geleerd om op jezelf te blijven vertrouwen, ook al wijst alles om je heen in de andere richting. Met een gevoel van gelijkwaardigheid nemen Marieke en ik Mia uit eten om een indrukwekkende samenwerking af te sluiten. Dit meisje heeft bewezen dat een dubbeltje met de juiste focus, veel doorzettingsvermogen en vertrouwen in eigen kunnen wel degelijk een kwartje kan worden!

Kim Verheijen is docent en mentor van een groep leerlingen met gedrags- en ontwikkelingsproblemen op de Korenaer in Stevensbeek en moeder van drie kinderen.