Handle with care. Over de schoonheid van breekbaarheid en (on)maakbaarheid

Kort na de zomervakantie in 2017 startte de nieuwe reeks Onderwijsavonden van stichting NIVOZ. Désanne van Brederode – schrijver, filosoof en opiniemaker (in kranten, radio en tv) – beet op in september het spits af. De titel van de lezing luidde: Handle with care. Over de schoonheid van breekbaarheid en (on)maakbaarheid.

Schrijver en filosoof Désanne van Brederode (1970) spreekt en publiceert dikwijls over levensbeschouwelijke thema’s, op radio, tv en in kranten. In 2007 won ze de Gerard Walschap-Prijs.

Op deze pagina blikken we terug op de avond.
U vindt hier:

• een verslag van de Onderwijsavond van Joyce van den Bogaard.
• een weergave van een interview met Désanne: Wakkerheid, volwassen worden vanuit spiritueel perspectief
• een integrale geluidsopname
• een link naar foto’s van de Onderwijsavond
• een duiding van de Onderwijsavond (Maartje Janssens)
• en een download-mogelijkheid voor een e-book dat NIVOZ samenstelde en gratis te verkrijgen is. In ruil voor uw e-mailadres krijgt u het PDF-bestand toegestuurd.

De zeven Onderwijsavonden van NIVOZ stonden in het schooljaar 2017-2018 n het teken van het begrip Volwassenheid, het jaarthema. Een verkenning van dat begrip is – denken wij – behulpzaam bij pedagogische vragen en in je dagelijkse onderwijspraktijk. In de septembermaand onderzochten we dit begrip volwassenheid vanuit een spiritueel perspectief.
 

Waarom Désanne?

NIVOZ had Van Brederode gevraagd omdat ze iemand is die schrijft vanuit het zoeken. Zij komt niet met een gemakkelijk antwoord en vraagt juist aandacht voor de twijfel, het ongemak, de momenten waarop we het (nog) niet zeker weten. Omdat daarin juist de kans schuilt om te ontdekken wie je bent, wat je werkelijk van belang vindt. In de breekbaarheid, de aanvaarding van de beperking van de maakbaarheid, schuilt de ingang op schoonheid, op wat we het nastreven waard vinden. En dat is belangrijk om in het vizier te houden, in het leven, maar ook als je je bezighoudt met onderwijs en opvoeding.

Désanne schreef zelf een inleiding op haar lezing.

Volwassen zijn betekent niet per se: redelijk zijn. Veel volwassenen schamen zich zodanig voor hun ‘kinderachtige’ emoties, dat ze deze diep verbergen. Dat hun meningen en gedrag toch vaak door emoties worden gestuurd, ontkennen ze – het is altijd de ander die zich teveel laat meeslepen door zijn gevoel en dát dient ontmanteld te worden. Toch zijn het juist stemmingen, gevoelens en gemoedsbewegingen die ieder mens tot een uniek bezield individu maken. Ontvankelijk, kwetsbaar, warm – te ontroeren, te enthousiasmeren, te raken, te treffen, te ontwrichten, te troosten, lief te hebben. In staat om anderen te raken en onbevangen lief te hebben. Eeuwig zonde om emoties weg te rationaliseren, of ze er door sport of meditatie ‘onder te krijgen’: alsof je goud weggooit.
Al lijkt het lood, dus ballast: het is het goud waar dichters, musici en kunstenaars niet zonder kunnen. Een pleidooi voor soulfulness. Of: tegen eelt op de ziel.

Over de valkuil van kindvriendelijkheid

In de voorbereiding op de avond vonden we deze tekst van Désanne van Brederode, over de ‘valkuil van de kindvriendelijkheid’, waarin ze uiteenzet waarom het belangrijk is om soms juist ‘moeilijk te doen’ als het gaat om vorming. Terwijl we ook, zegt ze, moeten accepteren dat we niet zeker weten wat het resultaat van dat ‘moeilijk doen’ zal zijn.

In haar eigen woorden: ‘Zoals iedere puber (maar ook iedere volwassene!) de vleesgeworden verstopplaats is van een aandoenlijk ontvankelijk, leergierig kind, zo is ieder schattig kindje de feestelijke verpakking van een verrassing – die ook wel volwassene wordt genoemd. Niet meer, niet minder.’

Zo beschouwd blijkt dat de verhouding tussen wat of wie het kind is, en wie of wat de volwassene, veel minder voor de hand ligt dan we wel eens denken. Reflectie op die paradoxale betekenis van ‘volwassenheid’, en vooral het uithouden ervan, kan ons helpen te ontdekken wat we van belang vinden in het onderwijs. Deze ontdekkingstocht gaan wij graag met u aan in het komende seizoen.

Lees het hele artikel van Désanne

Delen: