Goed, beter, best: zorgen om excellentieprogramma's en prestatiedruk in het voortgezet onderwijs

14 juni 2016

'Het lijkt alsof de goed presenterende leerling niet eens meer de keuze heeft om zijn talenten te ontwikkelen of excellent te zijn. Niet-iets-extra’s-doen wordt gezien als het verzaken van je talent.' Een groep startende docenten van het traineeship Eerst De Klas vraagt zich af of de prestatiedruk in het voortgezet onderwijs niet te hoog is. Maandag 27 juni gaat hun korte documentaire 'Goed, beter, best. Jongeren over prestatiedruk' in première in Utrecht.  In gesprek met leerlingen, leraren, bestuurders, een psychologe en een onderwijsvernieuwer proberen de makers een antwoord te vinden op hun vraag.

Aanleiding voor de documentaire is de toenemende prestatiedruk onder middelbare scholieren die de Eerst De Klas-docenten geregeld in hun lespraktijk ervaren. Een havoleerling die een of meerdere vakken op vwo-niveau volgt, een sportieve leerling die zich aanmeldt op een LOOT-school en huiswerkinstituten die overuren maken; leerlingen worden aangemoedigd om het beste uit zichzelf te halen. Scholen bieden leerlingen allerlei soorten excellentieprogramma’s aan om hun cv uit te breiden.

Scholen worden hierin aangestuurd door het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, dat in het Plan van Aanpak Toptalenten 2014-2018 twintig maatregelen noemt om toptalenten te stimuleren. Volgens het rapport hebben leerlingen 'recht op maatwerk' en verdienen ze 'een inspirerende en uitdagende leeromgeving.'

Het is natuurlijk goed dat het Ministerie talentontwikkeling stimuleert en maatwerk wil aanbieden. Leerlingen krijgen hierdoor steeds meer kansen. De vraag is echter of iedere leerling hier wel op zit te wachten. Het probleem zit dus ook niet in het groeiende aantal kansen en mogelijkheden dat jongeren krijgen om zichzelf te ontwikkelen, maar in de manier waarop de samenleving - alle betrokkenen om het kind heen - hiermee omgaat. 'Niet iets extra’s doen' wordt gezien als het verzaken van je talent. Hiermee groeit de druk op de schouders van leerlingen in onze huidige maatschappij. Het is dus ook niet vreemd dat het aantal burn-outs onder jongeren groeit.

Zo bleek al in 2014 uit een onderzoek van jongerenkrant 7Days en tv-programma EenVandaag dat 75 procent van de ondervraagde tieners teveel druk ervaart en zelfs 26 procent aangeeft wel eens symptomen van een burn-out te hebben gehad.

Wat is het alternatief? Volgens de documentairemakers moet het onderwijs jongeren stimuleren vooral te doen waar zij zich goed bij voelen. Het vermoeden is dat jongeren hun talenten toch wel ontwikkelen wanneer ze goed in hun vel zitten, met als bijkomend voordeel dat dit gebeurt onder veel minder druk. En leveren we dan niet de gelukkige studenten en potentiële werknemers die onze samenleving nodig heeft?

Dit stuk is geschreven door Carsten Daniels, Janneke van de Griendt, Hanneke Hengst en Sophie Kerstens namens de Eerst De Klas-trainees van tranche VI. De documentaire gaat op 27 juni in première in Utrecht. Meer weten?  Kijk op http://goedbeterbest.tumblr.com/ of mail naar [email protected].

Over ons

De makers van de documentaire zijn allen docenten uit tranche VI van het traineeprogramma Eerst De Klas. We zijn gestart in augustus 2014 en eindigen ons traject in juli 2016. Ons laatste gezamenlijke project is de documentaire “Goed, beter best. Jongeren over prestatiedruk”. Met deze documentaire willen we een discussie starten over de prestatiedruk in het onderwijs en hoe jongeren van nu succes beleven en definiëren. We stellen hierbij de vraag of we als docenten wel de goede dingen leren aan onze leerlingen. Zorgen we nu voor gelukkige en/of succesvolle burgers in de maatschappij van morgen?

Eerder schreef bestuurder Adrie Groot een opiniestuk over talentontwikkeling en de gevaren die er zijn:

De gevaren van MaxMania: 'In een pedagogisch ecosysteem sturen mensen niet op hypes.'