Geven en ontvangen: 'In dit briefje lees ik de betekenis van mezelf als leraar terug'

26 april 2016

Tineke Spruytenburg kreeg het briefje van één van haar leerlingen op De Piloot, een cluster 4-school in Rotterdam. 'Lieve juf, soms vind ik u streng en soms vind ik u lief'. Het zijn woorden van Sander, zeven jaar. Een jongen die in paniek raakt als hij een opdracht niet begrijpt of niet afkrijgt. Dan huilt hij dikke tranen. Maar Sander heeft ook wat te geven. 'Zo'n briefje is troostend. Ik lees mijn betekenis als leraar erin terug. Dat er momenten zijn waarop ik iets bijdraag aan het verrijken van het leven van deze kinderen.' 

Vandaag kreeg ik een briefje (rechts) van een van onze leerlingen.

Sander - zo noem ik hem hier uit privacy-overwegingen - heeft autisme en is een bijzondere jongen van net 7 jaar. Vandaag stond de tweede Cito-rekentoets op het programma en ik was benieuwd hoe het deze keer zou gaan.

In januari had Sander een juf in de buurt nodig, omdat hij in paniek raakt als hij een opdracht niet begrijpt en dan hard kan gaan huilen. In de afgelopen maanden hebben we hem stelselmatig geholpen om zijn behoefte aan hulp en uitleg te verwoorden en dat heeft al aardig wat resultaat gehad. Vanochtend wierpen die inspanningen vruchten af, want bij elke opgave die hij niet begreep riep hij met een hoog stemmetje 'Help mij'  en wachtte daarna op mijn respons.

Hoewel een 'stille vinger' nog niet binnen handbereik is op dit soort momenten, was ik erg trots op hem en gaf hem dat ook terug. Ik wil zo graag dat hij leert om zijn behoeften en noden te uiten, zodat andere mensen hem kunnen begrijpen en helpen en hij minder stress ervaart.

Na de middagpauze raakte hij in paniek, omdat het niet lukte om de opdracht voor spelling zelfstandig te maken. Op één of andere manier raakte hij verstrikt in de opdracht en de klok tikte uiteraard genadeloos door. Sander verdraagt het nog niet altijd goed als de tijd om is en een opdracht nog niet af is. En dit was zo'n moment waarop hij dat niet aankon. Hij begon te huilen en gumde boos alles woorden uit die hij had opgeschreven.

Zijn manier om te vertellen wat er loos is, is alleen begrijpelijk als je hem goed kent en aandachtig luistert naar wat hij vertelt. Ik decodeerde zijn probleem en bood hem hulp aan. Eventjes werkte hij met me samen aan een nieuwe lijst, totdat ik zei dat ik naar de andere kinderen toe wilde en voorstelde dat hij de rest zelf zou afmaken. Opnieuw sloeg de paniek toe. Wat  ik ook deed of zei, hij was ontroostbaar.

Ik besloot hem te assisteren door de woorden die we hadden besproken op te noemen, zodat hij ze kon noteren. Aangezien hij nooit een woord dat hij kent verkeerd spelt, waren we in no-time klaar. Nieuwe paniek diende zich aan, want hij begreep niet hoe het rooster van de groep in elkaar stak. Ik legde hem uit wat er gedaan zou worden en hielp hem een opdracht uit zijn eigen bakjes te selecteren.

Hij gaf duidelijk te kennen dat hij bij het volgende rooster-onderdeel absoluut met de groep mee wilde doen. Dus toen we belden om de overgang naar de volgende les aan te geven, ruimde hij zijn opdracht op en nam het werk uit het bakje van Wereldoriëntatie. Hij werkte bij elk vak drie opdrachten af en begon nu ook ijverig aan wat er voor hem klaargelegd was.

De tweede opdracht was hem op het lijf geschreven: hij mocht de vlaggen van de twaalf Nederlandse provincies inkleuren. Hij vroeg om de atlas erbij te mogen gebruiken, omdat hij de vlaggen nog niet in zijn geheugen had geprent en begon vol overgave aan de klus. Toen de bel weer ging en de andere kinderen gingen verven, vroeg hij toestemming om verder te gaan met de vlaggen. Hij ging er helemaal in op en had plezier om de vlag van Zeeland die er 'zo grappig uitziet'. Totdat de schooldag plotseling voorbij was en hij werd opgehaald.

Hij kon het werk niet onafgemaakt achterlaten. Ik toonde begrip voor zijn obstakels en begeleidde hem tegelijkertijd bij het opruimen en afronden. 'Morgen als je binnenkomt mag je dit werkje afmaken, daarna mag het mee naar huis,' zei ik en hij huilde dikke tranen. Hele monologen hield hij over dat hij thuis niet zo'n werkje had en dat het niet goed was als de twaalf vlaggen niet allemaal af waren. Het was hartverscheurend.

Ik deed alles wat in mijn vermogen en het zijne lag om hem te troosten en te kalmeren. Maar ook voet bij stuk te houden, omdat de wereld voor hem een nog grotere chaos wordt door inconsequent leerkracht gedrag. Hij ging - een poosje later - een klein beetje minder boos en verdrietig naar huis. Ik  bleef achter met een gevoel van onmacht. Zijn briefje is troostend. Ik lees  mijn betekenis erin terug. Dat er momenten zijn waarop ik iets bijdraag aan het verrijken van zijn leven. Dat voldoet aan een diepgevoelde behoefte bij mij om hem - en de andere kinderen die op mijn pad komen -  met liefde en begrip te helpen om zichzelf te leren helpen.

De grote passie van Tineke Spruytenburg is mensen/kinderen helpen zichzelf te helpen door ze de eigen kwaliteiten te laten ontdekken en benutten. Mindfulness biedt hiervoor voor haar  ongekende mogelijkheden.