Geruisloos leiderschap: ‘Als mijn gezin ooit terechtkomt in een vreemd land, wil jij er dan ook zijn om míjn dochter te helpen?’

17 november 2015

Anne van Hees volgt het reïntegratietraject van een groep 3-leerkracht. Maar vandaag wordt haar aandacht getrokken door de vervangende leerkracht. Een pas afgestudeerde juf, die het al helemaal in de vingers heeft: haar toon is rustig, haar aanwezigheid vanzelfsprekend. Als aan het eind van de les een rij gevormd wordt om een jarige te feliciteren, is het deze leerkracht die Michalina ziet – een meisje dat pas een paar weken in de klas zit en het Nederlands nog niet machtig is.

Het is je eerste dag op deze school, in deze groep 3. Als de schooldag een half uur oud is, kom ik de klas binnen en zie ik je rustig rondkijken en gedempt praten. Je geeft me een snelle hand en neem plaats achter in het lokaal. Je collega – voor wie ik hier ben – neemt het van je over.

Jij gaat zitten achter het bureau en bladert door een map. Soms blijft je blik wat langer hangen op een bladzijde. Je lijkt mijn aanwezigheid nauwelijks op te merken, laat staan dat het je stoort of belemmert. Als je opkijkt, richt jij je blik op één van de zestien kinderen, die – zolang je collega nog niet volledig is gereïntegreerd – onder jouw verantwoordelijkheid vallen.

Een doorgewinterde leerkracht ben je niet. Je jeugdigheid verraadt dat je niet al te lang geleden je PABO-diploma in ontvangst hebt genomen. Het weerhoudt je er niet van om, zodra de instructie voorbij is en de kinderen zelf aan het werk zijn, bij verschillende kinderen even mee te kijken. Je doet het haast geruisloos. Ik hoor je stappen niet, maar geen enkel kind schrikt van je aanwezigheid zodra je aan hun tafel verschijnt.

Ik ontdek een door jou meegebrachte gitaar in het lokaal. Als het na de les tijd is om de verjaardag van één van de kinderen te vieren, zetten ook jij en ik een ‘lang-zal-ze-leven’ in. We behoren tot een sterke minderheid die de toon weet vast te houden en ik grap even dat je met je muzikale achtergrond nog werk aan de winkel hebt.

Het laatste onderdeel van de viering van de verjaardag breekt aan. De jarige neemt plaats bij de deur en alle kinderen mogen haar één-voor-één een hand geven, voordat zij naar buiten gaan. Als de eerste rij aan de jarige voorbij is getrokken, ziet je collega dat Michalina is blijven zitten. Ze is sinds enkele weken in de klas, komt uit Polen en verstaat nog nauwelijks Nederlands. Ze heeft nog geen woord gesproken.

Je collega probeert haar over te halen om toch te komen, maar ze staakt haar poging, om verder te gaan met het uitnodigen van de andere rijen kinderen. Ik stop intussen mijn notitieblok en etui terug in mijn tas, want ook ik zal het lokaal zo gaan verlaten. Dan sta ik op en zie dat je niet meer rechts van me bent, maar voor de jarige staat. Even vermoed ik dat je de jarige zelf ook gaat feliciteren. Maar dan daalt mijn blik en zie ik Michalina aan je hand.

Een vurige wens maakt zich van mijn meester: als mijn gezin en ik ooit verhuizen naar een land waarvan we de taal niet machtig zijn, ben jij er dan ook om mijn dochter op te halen en haar te helpen haar klasgenoot te feliciteren?

Anne van Hees

Anne van Hees werkte als leerkracht en werd, na haar studie onderwijskunde, docent op de Fontys Pabo. Inmiddels is ze coach en begeleider bij Hulp bij ADHD, een bureau dat ADHD en aanverwante problematiek benadert vanuit de positieve psychologie. Daar en op haar eigen site blogt Anne regelmatig over onderwijs, opvoeding en ouderschap.