Geen tijd voor pedagogische reflectie. Maar wat is pedagogiek eigenlijk?

13 september 2017

Rikie van Blijswijk organiseert een paar keer per jaar een Boekenkring, waarin vooral boeken over pedagogiek centraal staan. Deze keer staat centraal –Weten wat te doen wanneer je niet weet wat te doen - van Max van Manen. Dit is een weergave van het gesprek en de ontdekkingen aan tafel. 'Eigenlijk is het hele, zeer goed leesbare, boek een integrale beschrijving van wat pedagogiek is. De vele voorbeelden van pedagogische momenten  illustreren mooi wat de impact van een leraar (of ouder) kan zijn. Van Manen verbindt theorie en filosofie heel goed aan de praktijk, maar biedt geen oplossingen of handreiking voor de pedagogische momenten. Dat kan ook niet.'

 ‘Daar ligt de kern: twijfel en onzekerheid hóren bij het pedagogische en laten ons het ethische karakter van pedagogisch denken en handelen in al zijn diepte zien. Zonder die ethische onzekerheid, zou je pedagogiek kunnen terugbrengen tot een set technieken, recepten of regeltjes. Onderwijs, opvoeding en de zorg voor kinderen zijn echter nooit eenvoudige aangelegenheden, die je kunt afdoen met regeltjes of recepten. Situationele dilemma´s die je kunt ´oplossen´ met technieken en procedures zijn geen ethische dilemma´s.  En daarmee is pedagogiek tweeledig: het is de tactvolle, ethische praktijk van het handelen, en tegelijkertijd is het het twijfelen aan, bevragen van en reflecteren op die handelingspraktijk’.

Uit: Max van Manen, Weten wat te doen wanneer je niet weet wat te doen, NIVOZ, 2014, ISBN 978-90-819493-4-7

Bespreking

Er is nog maar weinig aandacht voor pedagogiek in lerarenopleidingen. En ook in de praktijk van alledag op school is er geen tijd voor pedagogische reflectie. Maar wat is pedagogiek eigenlijk?

De boekenkring ging  over het boek ‘Weten wat te doen wanneer je niet weet wat te doen’ van Max van Manen. De van oorsprong Nederlandse Van Manen is emeritus hoogleraar onderwijskunde en pedagogiek aan de universiteit van Alberta (Canada). Het is een boek over de pedagogische sensitiviteit in de omgang met kinderen. Van Manen omschrijft pedagogiek zelf als een ethische vaardigheid die ons het onderscheid doet maken tussen wat goed is en wat verkeerd in de omgang met kinderen (pag. 19).

Eigenlijk is het hele, zeer goed leesbare, boek een integrale beschrijving van wat pedagogiek is. De vele voorbeelden van pedagogische momenten in het boek illustreren mooi wat de impact van een leraar (of ouder) kan zijn. Van Manen verbindt theorie en filosofie heel goed aan de praktijk, maar biedt geen oplossingen of handreiking voor de pedagogische momenten.

Het boek vormde de aanleiding voor een gesprek over concrete situaties uit onze eigen praktijk. Van ruziënde kinderen in je groep, via een adoptietrauma tot gesprekken over leerlingen of hun ouders in de lerarenkamer. De biografie van een leraar is heel bepalend.

Lees verder in: Van Twaalf tot Achttien oktober 2015