'Er is bijzonders aan de hand met verwachtingen. Je hebt ze nodig, als stip aan de einder, om je te kunnen richten.'

19 september 2015

'Juist nu het eventjes zo ver te zoeken is, besef ik hoe dichtbij het vertrouwen het afgelopen jaar steeds is geweest.' Jacob Jan Voerman merkt aan het begin van het schooljaar dat het nieuwe schoolgebouw onwennig aandoet, maar heeft de ervaring dat zijn verwachtingen open zijn, deze niet kunnen mislukken. Hij legt het uit, met leerling Mike als voorbeeld: 'Zelfs als Mike zou ‘opgeven’ is dat een uitkomst. Ook dan heeft hij iets gecreëerd. Ook dan is er geleerd.'

Terug van vakantie uit Engeland loop ik ons nieuwe schoolgebouw binnen. Mijn angstige én mijn vreugdevolle verwachtingen worden beiden bevestigd. Wat wordt het schitterend en wat zijn we daar nog ver van af. Chaos is het, want er wordt nog geklust en verbouwd. De helft van de lokalen staat nog vol spullen van de vorige ‘bewoner’, dus we kunnen ook nog niet inrichten.

Met de moed in de schoenen ga ik aan de slag. Ik ben hier niet goed in. Ik raak het overzicht kwijt, ben onhandig en kan slecht tegen de chaos, de herrie en soms ook de stof en de stank. Een oud gevoel bekruipt me: 'Wat ik doe is nooit genoeg!'

Juist nu het eventjes zo ver te zoeken is, besef ik hoe dichtbij het vertrouwen het afgelopen jaar steeds is geweest. 'Als de kinderen er straks zijn ben ik weer terug', fluistert het me toe.

Ik weet nu ook waar het mee te maken heeft, dat vertrouwen. Het heeft te maken met vooropgestelde verwachtingen. De angst komt voort uit uit mijn idee dat het hele schoolgebouw picobello op orde moet zijn als de kinderen binnen komen na de vakantie. Die verwachting maakt dat ik alleen nog maar kan zien wat er NIET is.

Wat een groot contrast met hoe ik het afgelopen jaar gewerkt heb. Er waren toen geen verwachtingen... Nee dat klopt niet.Er is bijzonders aan de hand met verwachtingen. Je hebt ze nodig, als stip aan de einder, om je te kunnen richten. Als oase in de woestijn, om je moed in te spreken. Maar te vaak zijn verwachtingen stratenmakers op zee. Zetten ze verkeersborden neer waar die niets te zoeken hebben. Creëren ze eenrichtingsverkeer in doodlopende steegjes.

Kennelijk zijn er open verwachtingen en gesloten verwachtingen. Een gesloten verwachting kan mislukken, een open verwachting nooit.

Een voorbeeld. Op de Vallei werken we met leerwensen. Ik heb daar de creatiespiraal van Marinus Knoope aan gekoppeld. Het mooie van die spiraal vind ik dat daar zowel het Oosterse loslaten, als het Westerse volharden in voor komt.

De eerste bij wie ik de spiraal inzette was Mike. Mike had als leerwens dj te worden. Heel even ontstond in mijn hoofd een gesloten verwachting. ‘Wat nu als het een bevlieging is, die over gaat zodra we de eerste hobbel tegenkomen’ schoot er door mijn hoofd. En ik begon al bijna van alles in te bouwen om een eventuele teleurstelling te voorkomen.

En toen herinnerde ik me de lezing van Marinus Knoope die ik jaren geleden bijwoonde. Wat me daarvan het meeste bij bleef is dat hij de stap ‘Ontvangen’ benoemde als moeilijkste stap. Ik geloofde hem op zijn woord, maar snappen deed ik het nooit helemaal.

Tot nu toe. Want ik ontdekte dat ontvangen de vaardigheid is om elke uitkomst te verwelkomen.

Zelfs als Mike zou ‘opgeven’ is dat een uitkomst. Ook dan heeft hij iets gecreëerd. Ook dan is er geleerd. Dus in plaats van het inbouwen van allerlei zekerheden, kan ik vol vertrouwen het proces in met Mike.

Dat is waarom ik de vleugels van vertrouwen voel, sinds ik op de Vallei werk. Dat is waarom ik mezelf goed genoeg kan voelen, en dat gevoel kan doorgeven aan de kinderen. Waardering voor wat er is. Op de Vallei zijn alle verwachtingen open verwachtingen, vind ik. Ook als ze dat voor de kinderen even niet lijken te zijn. Want frustratie hoort er bij. Net zoals mijn frustratie de afgelopen weken tijdens het klussen op onze nieuwe school.

Volharden én loslaten. Volharden, dat zit ingebakken in ons onderwijs (mijn snel afgeleide dochter kreeg haar reken- en taalwerk mee naar huis, want het moest af).

Wat we vooral moeten leren is loslaten.
Als je los laat groeit het vertrouwen, omdat je werkt vanuit de zekerheid dat je goed genoeg bent.
Als je loslaat zie je ook al die andere lessen die geleerd worden.
Als je loslaat maak je het onderwijs passend, in plaats van de kinderen.

Nog een laatste woord over dat volharden: laat de frustratie alsjeblieft die van het kind zelf zijn, en niet de plaatsvervangende frustratie van de leraar of van de ouders.

Jacob Jan Voerman vertelt verhalen en maakt theater, met als centrale thema: ‘Kun je jezelf zijn en wat is daar voor nodig?’ Daarnaast werkt hij op basisschool De Vallei.