‘Een vraag van Fanny, direct laat ik alles liggen’

17 september 2016

Fanny is een nieuwe leerling in groep 6, de klas van Ronald Heidanus, op een school voor speciaal onderwijs. Hiervoor zat zij op een reguliere basisschool. Daar liep ze vast. Ze kon en durfde niet duidelijk maken en uit te leggen wat ze dacht en voelde. Het label dyslexie gaf het laatste zetje. Haar ‘andere’ manier van denken voedt het stellen van vragen, vraagt om antwoorden, om het begrijpen van haar leefwereld. Het vinden van overzicht en verduidelijking start voor Fanny bij de betrouwbaarheid en beschikbaarheid van de ander. Zijn blog: 'Een vraag van Fanny, direct laat ik alles liggen!'

Dinsdag, een dagje vrij om te studeren. In de namiddag hoor ik de ‘bleep’ van mijn Inbox. Een mail van Fanny, een spontane, leergierige leerling. We zouden op donderdag met de klas naar de bibliotheek gaan, een vrij eenvoudig uitstapje zou je denken…

‘Hooi meneer Ronald, hier kan jij mij mee helpen: (het zijn vragen) waar is het. Welke bieb?, bij wie zit ik in de auto,en met wie. Wat gaan we doen. Hoe lang. Wie gaan er allemaal mee? als ik voel dat ik druk/boos wort waar moet ik dan heen. Hoe lang is het rijde. gelt afspraak is afspraak ook nu? Dat was het Gr. Fanny’

Een grote glimlach bedekt de helft van mijn gezicht. Ik word al vrolijk bij de gedachte dat zij durft te mailen en het lef heeft om de vragen te stellen waar zij letterlijk en figuurlijk mee zit!

Waar we als leraar vaak niet bij stilstaan zijn de hoeveelheid ‘breinlijnen’ en vragen waarmee leerlingen kunnen zitten. Fanny is dit schooljaar bij mij - in groep 6 - gestart; op een school voor speciaal onderwijs. Hiervoor zat zij op een reguliere basisschool. Daar liep ze vast. Ze kon en durfde niet duidelijk maken en uit te leggen wat ze dacht en voelde. Hierdoor ontstonden conflictsituaties en haar zelfbeeld kelderde naar een dieptepunt. Het label dyslexie gaf het laatste zetje.

Haar ‘andere’ manier van denken voedt het stellen van vragen, vraagt om antwoorden, om het begrijpen van haar leefwereld en daarmee is de kans op spanningsopbouw groter. Het vinden van overzicht en verduidelijking start voor Fanny bij de betrouwbaarheid en beschikbaarheid van de ander, dat om afstemming van haar omgeving vraagt. Van daaruit kan ze uiteindelijk zelf de stap zetten in die (vaak onduidelijke en met verborgen regels) chaotische samenleving.

Direct laat ik alles liggen en start ik met het beantwoorden van de vragen. Al snel kom ik erachter dat ik niet op alle vragen een antwoord heb. Een mail met ‘overige vragen’ gaat naar de bibliothecaresse en ik schrijf dit ook aan Fanny. Dezelfde dag nog ontvang ik een mail terug van ‘de bieb’ die ik uiteraard direct forward naar Fanny.

Op woensdagmiddag loopt Fanny samen met moeder langs de bibliotheek die we de dag erop aan zouden doen. Met de antwoorden op haar vragen in het hoofd vraagt ze aan haar moeder of ze alvast even mag gaan kijken. Op het moment dat ze daar binnenloopt, komen er weer een groot aantal vragen naar boven. Ze stelt ze samen met haar moeder. Het lucht haar zichtbaar op!

Donderdagochtend ervaart Fanny - in vergelijking met veel andere ochtenden in die week - een wereld van verschil. Ze staat rustig op en heeft zin in de dag. En ook ’s middags in de bibliotheek loopt het ontzettend goed. Dat was tijdens eerdere uitstapjes wel anders. Moeder vertelt: ‘Wat een hoop vragen heeft dit kind bij een eenvoudig uitstapje! Nu begrijp ik beter waarom het eerder steeds misging.’

Het ‘steeds misgaan’ - en vooral het gebrek aan begrijpen van gedrag – zorgt ervoor dat je als kind ‘afwijkt van het spoor’. En dat is volgens mij precies het punt waarop we als samenleving – als omgeving - meer mogen vertrouwen op ons innerlijk kompas. Openstaan voor vragen, het belang ervan zien, de kinderen waarnemen en volgen. Daardoor zal vaker duidelijk zijn wat de ander nodig heeft om in een context ‘anders’ te handelen.

Door eigen waarden en motieven los te laten, jezelf te verplaatsen in die van de ander, is een belangrijke eerste stap (naar begrip) gezet.

Een bibliotheek staat vol boeken en antwoorden, informatie te over. En toch, ook deze donderdagmiddag heeft Fanny genoeg te vragen. Het is een onuitputtelijke zoektocht, die van haar omgeving stevigheid vraagt en soms energie vreet. Anderzijds is het voor dezelfde omgeving een prachtige leerschool in het volgen, voeden en zoeken naar wat nodig is en wat het beste werkt. Voor Fanny.

De samenleving eist eenheid en vergeet wel eens de diversiteit. Wellicht is Fanny de sleutel naar eenheid in diversiteit…

Ronald Heidanus was leraar op het Brederocollege in Breda, onderdeel van stichting Het Driespan/Koraalgroep. Nu is hij trainer, (persoonlijk) begeleider, spreker, schrijver en ontwikkelaar vanuit Leiderschap in Onderwijs.