Een kleindochter moddert: ‘Er breekt een nieuwe onderwijstijd aan’

28 juli 2014

‘Kijk eens! Ze heeft zojuist een emmertje water in de aarde gegooid en er met handen en voeten in gewroet. Die zitten nu onder de modder. Trots laat ze zichzelf zien. Moddersproetjes op haar gezicht en in het haar, aarde op haar neus.’ Hanneke van den Berg is getuige van de wereld van een driejarige kind, in dit geval haar eigen kleindochter. Ze zet deze af tegen haar eigen ervaringen, eerdere schoolkeuzes en een advies van de Onderwijsraad. Haar blog : 'Er breekt een nieuwe onderwijstijd aan.'

De afgelopen week is er ‘modderweek’ geweest op school. Ontdekken, genieten en ervaren. Met aarde, zand en water spelen, op blote voeten op het plein lopen, rollen in de modder en een tekening maken, met modder. Binnen in het lokaal met elkaar een symbolisch ‘varkentje in de modder’ eten. Sensatie ten top.

‘Naar een nieuwe kleuterperiode in de basisschool’, schreef de Onderwijsraad in 2010 in haar advies aan het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Hierin pleit de Onderwijsraad om de vroegschoolse ontwikkeling van jonge kinderen te stimuleren en het basisonderwijs met een pedagogisch aanbod voor driejarigen uit te breiden. Een wezenlijke herziening van de kleuterperiode met een pedagogisch vormgegeven programma en specifiek opgeleide leerkrachten.

Natuurlijk maakt elke ouder een eigen schoolkeuze en heeft daarin ook een eigen verantwoording. Toen er voor mijn kinderen een basisschool moest worden gekozen, nam ik op basis van de kennis die ik toen had een andere, maar weloverwogen, beslissing. Jammer genoeg was er weinig tot geen aandacht voor cultuur, kunst, muziek en filosofie, in mijn ogen vakken waarmee een kind ook emotioneel groeit. Gek genoeg in tegenstelling tot mijn eigen basisschoolperiode toen er juist veel aandacht aan deze vakken werd gegeven.

Maar er is voortschrijdend inzicht. Dat bepaalt ook hoe ik nu naar een school kijk en het zeker waardeer dat er op een andere en nieuwe manier wordt gewerkt. Mijn kleindochter zit bijvoorbeeld sinds een aantal maanden op haar nieuwe peuterschool. Deze peuterschool heeft - in samenwerking met de Montessorischool waaraan ze is verbonden - het advies van de Onderwijsraad uitgevoerd.

Peuters werken er samen met kleuters en kleuters met midden- en bovenbouw. Alles en iedereen op school is met elkaar verbonden. Zelfs het peuterlokaal is dicht bij het kleuterlokaal. De daginvulling heeft een ‘schools’ karakter, hoewel een peuter ook gewoon een peuter kan zijn en als het nodig is een middagdutje doet. Juist de combinatie ‘peuteren’ en ‘kleuteren’ maakt het voor kinderen extra uitdagend.

De belevingswereld van de kinderen is letterlijk groter gemaakt. Niet alleen wordt er in het klaslokaal geleerd en gespeeld, ook de gang mag worden gebruikt. Op school is een mooi speelplein met een praathuisje en af en toe maken de kinderen uitstapjes naar het kleuterplein waar bomen en struiken staan. Er wordt verteld van de mooie bloemen die er staan en de groenten die er zijn gegroeid.

De kinderen leren een gezonde belangstelling voor dieren te hebben. Zij zien de bijenkorf die aan de zijmuur van de school staat. Speciaal de kleine dieren - de insecten die kruipen, vliegen en springen -hebben grote aandacht. Ze leren al vroeg dat elk dier erbij hoort in de cyclus van het leven.

‘Kinderen zijn de toekomst,’ schrijft Paul de Blot in een prachtige blog. ‘In een cultuur waar geld en economie allesbepalend geworden is, speelt het investeren in de kinderen van de toekomst en duurzaam onderwijs vaak een ondergeschikte rol.’

Het gaat om keuzes maken. De keuze om het kind iets extra’s mee te willen geven. Het is heel mooi dat deze school heeft gekozen voor duurzaamheid. De ontwikkeling van kleindochter gaat met stappen en soms met letterlijke sprongen vooruit. Ze laat elke dag zien hoe goed ze kan springen en dat ze zich soms pijn doet als ze - ploep - ineens valt. Vooral dat nieuwe woord ‘ploep’ heeft een magische betekenis voor haar gekregen. Ze vertelt het ook tegen haar poppen. Haar fantasie wordt groter, haar verwondering en zelfstandigheid ook. Ze kan zich goed handhaven in de klas en is leergierig. Ze leert elke dag iets nieuws en noemt haar school ‘de nieuwe school’.

Kleindochter vergeet soms dat ze niet op school is, zoveel indruk maakt de dag. Als ze ’s avonds na het ‘modderen’ weer schoon en fris is en even een puzzel maakt, staat ze ineens op : ‘Even een ander werkje pakken.’ Dan ruimt ze netjes de puzzel weer op. In een snel veranderende maatschappij is het juist nu van belang dat er ruimte, tijd en aandacht is voor de ontplooiing van jonge kinderen. Zodat zij zichzelf kunnen vinden in hun eigen ontdekkingsreis.

Er breekt langzaam een nieuwe onderwijsperiode aan.

Hanneke van den Berg is kindercoach-counsellor-coach in praktijk  Kicoco Kindercoaching  in Delft.