Drama: 'Zij zei iets over mij en heeft het ook weer doorverteld...'

28 mei 2017

Neomi Lotte geeft les op het vmbo, maar merkt dat er geen verbondenheid is tussen haar en sommige (basis)klassen. Ze doet er alles om dat te veranderen, maar ziet geen effect. Als ze les moet geven in de beruchte 'terrorklas' met een aantal ruziënde meiden besluit ze het vanaf het eerste moment over een andere boeg te gooien. 'Van een ijsberg zie je alleen het topje, maar er ligt een groot deel onder water...'

Dit is het derde jaar dat ik de eindexamenklassen lesgeef. Tot vorig jaar had ik niet het gevoel hier een 'natuurtalent' in te zijn. Ik struggelde enorm met de vmbo-basisklassen. Ik schatte hun niveau te hoog in, kon de verbinding niet vinden en mijn lessen boeiden ze maar weinig. Regelmatig kwam ik na zo’n les tierend - en soms zelfs huilend -  de docentenkamer in, toegevend dat het me weer niet was gelukt om 'gewoon' les te geven.

Alles geprobeerd

Toch deed ik er naar mijn idee alles aan om het te laten slagen. Alles wat ik had geleerd bij de opleiding Pedagogische Tact zette ik in, ik verzon creatieve knip-en-plakopdrachten, vroeg de leerlingen of zij mij een handleiding konden geven van hoe zij graag zouden zien dat ik les gaf en speelde daarop in. Maar het was naar mijn idee allemaal tevergeefs.

Terrorklas

Klas 4E, ook wel de 'terrorklas' van het vorige schooljaar genoemd, mag ik dit schooljaar entertainen met mijn lessen Nederlands. En dit jaar zal het me lukken, neem ik me voor.

De geluiden uit de docentenkamer die ik vorig jaar hoorde over deze klas zitten in mijn hoofd geprent als het schooljaar zijn aanvang neemt. Ik heb toen sommige collega’s horen zuchten en praten over hoe het toch moest met deze klas. Er hing een negatieve sfeer, wat onder andere kwam door een aantal dames die de boel soms flink op zijn kop kon zetten.

De eerste les

De eerste les breekt aan. Ietwat zenuwachtig wandel ik naar mijn lokaal. Ik heb een plan en hoop dat het zijn vruchten afwerpt tijdens de rest van het schooljaar.

Zoals altijd heet ik de leerlingen welkom bij de deur. Met een knipoog, een handdruk en een ‘Goh, wat fijn om jullie weer te zien!’ open ik de les. Het is rumoerig in de klas. Sommige leerlingen zijn duidelijk nog niet van plan om de aandacht naar mij te richten en praten nog wat met elkaar. Een aantal jongens duwt en trekt nog wat om dat ene plekje in de klas te bemachtigen: ‘Heee, daar ging ik al zittttttuuuuhhhhh!!! Oprottuuuh jij! Ik wil bij het raam!’

De vier meiden die vorig jaar de boel zo op stelten konden zetten, zijn bij elkaar gaan zitten. Ik wil er niet meteen bovenop zitten, we starten immers met een nieuw schooljaar, dus een schone lei. Van mij mogen ze bij elkaar zitten. De heren laat ik hun onderonsje over het plekje bij het raam afmaken tot de sterkste heeft uitgemaakt dat dit zijn troon is en zijn onderdanen de handdoek in de ring gooien. De stillere leerlingen hebben een plekje gevonden en wachten tot de les begint.

'We waren echt erg hoor, mevrouw!'

En dan wordt het stil. Het stokje is doorgegeven. Ik krijg het woord en steek van wal: ‘Zo, ik heb vorig jaar heel wat verhalen over jullie gehoord.’ Er klinkt gegniffel. ‘Maar ik geloof gewoon niet dat jullie zó erg kunnen zijn en daarom heb ik gesmeekt of ik jullie dit schooljaar les mag geven. Op sommige gezichten zie ik verbazing en een meisje zegt: ‘Zo ja, we waren echt erg hoor mevrouw!’ Ik antwoord dat als ze mij kunnen overtreffen ze pas echt erg zijn, want als er iemand een boefje was op de middelbare school, dan was ik het wel. De leerlingen lachen. Het ijs is gebroken.

We vertellen elkaar de zomervakantieverhalen en bespreken hoe we dit schooljaar te werk gaan. Uit ervaring weet ik dat deze leerlingen het erg lastig vinden om met hun boeken naar de les te komen en daarom heb ik een plank in de kast vrij gemaakt om de boeken te bewaren. Ik stel aan de leerlingen voor dat zij hun boeken in het lokaal bewaren, maar ze mogen zelf bepalen of ze dat willen. Aan het eind van de les liggen er keurig twintig boeken op de plank.

Serieus genomen, serieus aan het werk

De weken erna werk ik fantastisch met deze leerlingen. Ze vinden het heerlijk om op dinsdag nog even aan het begin van de les te vertellen wat ze tijdens het weekend hebben meegemaakt, dus daar beginnen we dan ook altijd mee. Even lachen, gieren, brullen (of huilen als het nodig is) en daarna is het tijd voor het serieuze werk. En ze werken ook echt! Ik zie de leerlingen meestal opgewekt naar mijn les komen en deze ook weer zo verlaten. Met veel plezier en voldoening geniet ik van de lessen aan deze klas.

Damesruzie

Maar dan slaat het weer om. De dames zijn verstrikt geraakt in een conflict. Ze hebben ruzie, want 'zij heeft iets over haar gezegd tegen die ander en zij heeft het weer doorverteld en er is helemaal niets van waar...'

De goede sfeer die er was is ingeruild voor de oude bekende negatieve sfeer van vorig schooljaar. De mentor van 4E praat met de klas en doet er alles aan om het weer goed te krijgen. Ik stel voor om op vrijdagmiddag een meidenmiddag in te lassen met iets te drinken en wat lekkers. De mentor stemt in en ik ga aan de meiden vragen of zij hier iets voor voelen. Nou, dat willen ze dan wel.

Vrijdagmiddag. De tafels zijn aan de kant geschoven en we zitten in een kring. Iedereen heeft iets te drinken gepakt en knaagt op een koekje. Alle dames zijn aanwezig, ook degenen die eigenlijk niets met de ruzie te maken hebben, maar wel last hebben van de negatieve sfeer. Deze middag is niet zozeer bedoeld om de ruzie uit te praten, maar om elkaar beter te leren kennen.

Ijsberg

Ik teken een ijsberg op het bord en leg uit dat je aan de buitenwereld alleen het topje van de ijsberg laat zien. Wat daaronder zit, je diepste gevoelens en gedachten, laat je vaak niet zien, want dat maakt je kwetsbaar. Ik vraag aan de meiden of zij vandaag bereid zijn om een klein stukje van wat onder water ligt aan elkaar te laten zien. Dat willen ze wel. Om het gemakkelijker te maken, begin ik zelf. Ik vertel dat ik me vroeger als puber wel eens heel naar kon gedragen, omdat ik me van binnen eigenlijk heel verdrietig voelde, maar dat niet wilde laten zien aan de buitenwereld. Op sommige gezichten lees ik herkenning in mijn verhaal. Een meisje dat vaak recalcitrant gedrag vertoont vertelt over haar ervaringen thuis en barst in snikken uit. Een paar lieve klasgenoten omhelzen haar. Een paar anderen kijken verbaasd en zeggen dat ze haar nog nooit hadden zien huilen.

Zo komt van het ene verhaal het andere verhaal en zitten we uiteindelijk allemaal met een tissue in de hand om onze neus te snuiten. Niet om de tranen te drogen, want die mogen er zijn. De leerlingen delen en troosten. Het is half vier geweest als ik op de klok kijk. Ik moet nog wat werk doen, maar wil eigenlijk niet inbreken in deze mooie middag. Ik stel aan de leerlingen voor om de week erna nog eens bij elkaar te gaan zitten. ‘Oh, maar juf u kunt wel gaan hoor. We kunnen het nu wel zelf. Wij ruimen het lokaal wel op als we klaar zijn.’

Het is half vijf als de ladies mij komen vertellen dat alles weer goed is. Ik zie ze vervolgens samen door het hek naar huis gaan. De lessen erna lijkt er niets meer aan de hand. Wat een eer dat ik toeschouwer mocht zijn van dit proces en wat ben ik trots op deze lieve meiden!

Neomi Lotte is docent Nederlands op het Oranje Nassau College in Zoetermeer.