De schoolleider als piloot? 'Ik acht het juist van groot gevaar om procedures, zonder vragen te stellen, te volgen'

30 augustus 2013

Laika Cortenbach nam met collega-directeuren deel aan een studiemiddag. De titel: 'De schoolleider als piloot'. Altijd interessant en leuk om je vak eens vanuit een ander perspectief te bekijken, redeneerde ze. Een spannend en sensationeel filmpje en een interessante middag verder , begint de twijfel. De analogie, zoals geschetst, gaat in de ogen van Laika Cortenbach niet op. Een schoolteam dat kinderen ondersteunt in hun ontwikkeling is toch iets héél anders dan een enorme vliegmachine aansturen. Daarbij acht ze het juist van groot gevaar om procedures, zonder vragen te stellen, te volgen. Haar blog: 'Ik wil juist leiding geven aan mensen die nadenken over waarom het zo zou moeten. Zeker wanneer het niet in het belang is van dat ene kind!'

Samen met collega-directeuren, met een mooi woord: het directieberaad, namen we deel aan een studiemiddag verzorgd door een onderwijsbureau. (En ja, het begint met kleine presentjes en eindigt met een zelf ontwikkeld product dat aangeschaft kan worden).

De titel van deze middag was “ De schoolleider als piloot”. Veelbelovend. Altijd interessant en leuk om je vak eens vanuit een ander perspectief te bekijken. De man die dit bedacht heeft, heeft zelf in het onderwijs gewerkt en heeft zijn vliegbrevet. Een piloot dus. Een piloot die boeiend kan vertellen en enthousiast is over de wereld van de luchtvaart. Daar kunnen schoolleiders veel van leren, wordt ons voorgespiegeld. Graag! Dat hebben we in deze onzekere, chaotische tijden wel nodig. Dus let ik goed op.

Dat is niet moeilijk. Er wordt gestart met een zeer spannend filmpje. Waargebeurd. Een vliegtuig stijgt op 15 januari 2009, nabij New York, op. Al snel komt het vliegtuig in botsing met een groep ganzen. Beide motoren raken defect en het vliegtuig valt uit de lucht. 155 levens zijn afhankelijk van piloot Sullenberger en zijn co-piloot. Met slechts enkele secondes denktijd slaagt de gezagvoerder er in zijn vliegtuig veilig te landen op de Hudson River. De spanning en de sensatie van dit avontuur is voelbaar. We zijn er stil van. Wauw, wat een prestatie van de piloot. Hij heeft de leiding uitstekend genomen en daarmee een ramp voorkomen. Daar kunnen we iets van leren. Hier zitten elementen van goed leiderschap in die ook een schoolleider tot een goed leider maken. Ik ben nieuwsgierig.

Zou ik die vaardigheden ook hebben? Ben ik een goed leider?

We worden aan de hand meegenomen bij het analyseren van de luchtvaartwereld en het handelen van piloot Sullenberg. Er is een open veiligheidscultuur, vaste procedures (wanneer deze niet gevolgd worden is er een groot risico), inzet van moderne middelen en goed getraind personeel. Deze conclusies worden vertaald naar de schoolleider aan de top!

Als eerste is daar de manager en het belang van voorbereiding. Ik lach om de voorbeeldagenda die ik zelf ook zo gebruik. Het is mijn manier. Mijn manier om mezelf aan te sturen. Natuurlijk moet jezelf kunnen aansturen, zeker als je anderen ook wilt leiden. Het maakt echter niet uit hoe je dat doet. De schoolleider als gids en de schoolleider als coach. Herkenbaar. En daarbij gebruik je dan een goede monitor. Alle leerkrachten worden door de schoolleider op vaardigheden gescoord, ingevoerd en voilà…je hebt als een piloot in een cockpit een monitor waarop je dat wat belangrijk is in één oogopslag kunt zien. Hiervoor moet je als schoolleider wel een training doen en elk jaar een ‘fresh-up’. Anders verloopt je ‘schoolleidersbrevet’. Een mooi, logisch, praktisch verhaal met herkenbare elementen.

En toch…

Een schoolteam dat kinderen ondersteunt in hun ontwikkeling is toch iets héél anders dan een enorme vliegmachine aansturen. Daarbij acht het ik het juist van groot gevaar om procedures, zonder vragen te stellen, te volgen. (Waarmee ik overigens niet bedoel dat er geen afspraken gemaakt moeten worden.) Ik wil juist leiding geven aan mensen die nadenken over waarom het zo zou moeten. Zeker wanneer het niet in het belang is van dat ene kind!

Wat voor mij erg belangrijk is, is waardengestuurd leiderschap. En daarop kun je sturen wanneer je  veel in de dagelijkse praktijk bent, iedereen ziet, in gesprek bent, ieder op z’n talenten aanspreekt, leerkrachten bemoedigt en dat je er bent. Waarbij ik zo min mogelijk in de ‘cockpit’ zit. Dan neemt de ontwikkeling van de school een vlucht.

Laika Cortenbach, ongeschikt als piloot.