‘De mensen op school doen het hartstikke goed. Toch trek ik de stoute schoenen aan en mail ze.’

17 juni 2015

Als Inge van Boxtel, moeder van drie kinderen, voor het eerst hoort dat scholen al sinds 2006 verplicht zijn om een bijdrage te leveren aan actief burgerschap, is ze verbaasd, maar ook blij verrast. En tegelijkertijd vraagt ze zich af hoe zij daar aan bij kan dragen. 'Het zijn de deugden Respect en Eerbied die ik voel voor de mensen op onze basisschool en hun manier van het geven van onderwijs. En wat zou ik hier nog aan toe kunnen voegen? Ze doen het toch hartstikke goed?'

Mijn zoon wordt tien jaar. Ik heb ineens heel sterk het gevoel dat ik iets gemist heb. Wat zijn deze jaren snel gegaan! Heb ik kansen gemist? Heb ik het allemaal wel goed gedaan? Wat houdt mijn verantwoordelijkheid als moeder eigenlijk in? Zijn eerste jaren waren geweldig en vermoeiend tegelijk. Ik heb nog nooit zoveel gelachen en ben nog nooit zo moe geweest van het weinig slapen. Voeden, spelen, de eerste grenzen, alle eerste ervaringen, zo puur en onbevangen. Een lieve en dappere jongen is hij als hij voor het eerst naar school mag.

Nu is hij het grootste gedeelte van de dag op school. Maar wat doet hij daar nou precies? En wat zijn de verantwoordelijkheden van school, vraag ik me af? Natuurlijk heb ik de schoolgids, waarin gesproken wordt over samenwerking, kwaliteit, autonomie, respect en creativiteit. Ik heb het hierover met een bevriende moeder en zij vertelt me over de term Burgerschap en dat scholen sinds 2006 wettelijk verplicht zijn om een bijdrage te leveren aan actief burgerschap en sociale integratie. Dit betekent in de praktijk dat de school gebruikt kan worden als oefenplaats: het oefenen van democratische principes in de klas en op school, leerlingen die bijdragen aan de kwaliteit van de school door ze verantwoordelijkheden en ruimte voor initiatieven te geven. Leren door te doen dus. Nu loopt mijn zoon al zo’n zes jaar rond op de basisschool en ik hoor nu pas voor het eerst over burgerschap. Dus toch een gemiste kans? Het is in ieder geval een moment van bewustwording.

Bewustwording en reflectie heb ik sinds een aantal jaren een vertrouwd plekje in mijn opvoeding gegeven. Door met het Deugdenproject aan de slag te gaan en de deugden aandacht te geven heb ik voor mijn gevoel een stevig handvat gevonden, waardoor ik veel zelfvertrouwen heb gekregen. Dat wil niet zeggen dat alles bij ons alleen maar goed gaat. Alles is in beweging en dus ons gezin ook.

Wat is er nu zo leuk aan de deugden? Waarom geen normen en waarden? In een artikel van Mariska Jansen van Nieuwwij, legt zij namens Marloes Pomp, psychologe, het verschil tussen waarden en deugden als volgt uit: 'Over waarden zijn we het vrijwel allemaal wel eens. We zijn allemaal voor rechtvaardigheid en vrijheid. Maar het probleem met waarden is dat ze erg abstract zijn en niet voorschrijven hoe je je vervolgens moet gedragen. Normen doen dat wel, maar over normen verschillen we dan juist weer sterk van mening. Zoals bijvoorbeeld over de vraag of je vrouwen altijd een hand moet geven. Normen zijn het minimum van wat je verwacht van een ander, en daarin kun je sterk van elkaar verschillen. Daar tussenin liggen de deugden: die zijn veel praktischer en je kunt jezelf erin oefenen. Ze zijn contextgevoelig'. Dat betekent dat je in gesprek kunt gaan en op die manier elkaar beter leert kennen en begrijpen. Omdat de één nu eenmaal de ene deugd zwaarder laat wegen dan de ander. Of gewoon als een soort ei van Columbus.

Nu weer terug naar mijn verantwoordelijkheid als moeder. Want voor mij geldt: verander de wereld, begin met jezelf. Ik ben ontzettend dankbaar dat ik in Nederland ben geboren en dat ik mag genieten van de vrijheid van keuze. Dat ik mijn keuzes vanuit mijn hart, van binnenuit, mag nemen en mag uitdragen. Dit gun ik mijn kinderen ook. Waarom voel ik dan toch een drempel om de school over de deugden te informeren? Nu ik hier zo over nadenk, zijn het de deugden Respect en Eerbied die ik voel voor de mensen op onze basisschool en hun manier van het geven van onderwijs. En wat zou ik hier nog aan toe kunnen voegen? Ze doen het toch hartstikke goed?

En toch wint hierin mijn enthousiasme voor het Deugdenproject en de passie om het allerbeste voor mijn kinderen te willen. Ik denk dat de Amerikaanse antropologe Margaret Mead de kern te pakken heeft met haar uitspraak ‘Children must be taught HOW to think, not WHAT to think.’

Ik denk dat ik na het weekend de stoute schoenen maar eens aantrek en een mailtje stuur aan school. Soms moet je ergens voor gaan in het leven. Leven is tenslotte het meervoud van lef.

Inge van Boxtel is moeder van drie kinderen. Ze heeft haar praktijk De Kennisboom. Daarin begeleidt en traint ze kinderen in zelfkennis, zelfbewustzijn en reflectie.