De ‘Kanamori’s van Nederland': mooie mensen, goede verhalen

15 juni 2012

De documentaire Over de streep gaf een impuls aan dat wat Theo Roos al veel langer zag als de essentie: dat ieder kind zich op school tenminste bij één iemand veilig voelt. Het leidde tot de oprichting van Checkitin!, een programma tegen pestgedrag en voor verbondenheid. De ontmoeting met andere leraren -  de 'Kanamori’s van Nederland' - zorgde dinsdagavond 19 juni voor een vervolg: "Als je de film van Kanamori met leerlingen bekijkt, is het doodstil in de klas. Er is meer dat ons bindt dan waarin we verschillen.”

Als iets mijn leidraad in het onderwijs is, is het dat ik vind dat elk kind tenminste één iemand op school moet hebben bij wie hij zich veilig voelt. Ik kreeg een tijd geleden een mail van een leerling, die eigenlijk in een enkele zin vertelt waar ik in mijn onderwijs voor wil staan:

“Ik kon natuurlijk zo 2 kantjes volschrijven over 1 specifieke leraar die me zo heeft geholpen, dat als deze leraar er niet was geweest, niemand naar me om had gekeken. Was weer echt na een lange tijd dat ik weer eens heb terug gekeken naar die periode. En het moet wel even duidelijk zijn dat zulke leraren zoals jij heel zeldzaam zijn! En dat gelijkheid tussen kind en volwassen voor een kind al ontzettend veel verschil uitmaakt in prestatie en zelfvertrouwen!”

Het gaat mij vooral om die laatste zin. Vertrouwen in jezelf en in je kunnen door veiligheid, voldoende uitdaging en… gelijkheid tussen kind en volwassene. Kinderen groeien als ze bij iemand zichzelf mogen zijn. Full partnership, zoals hetkind dat noemt.

De overtuiging dat het belangrijk is dat elk kind werkelijk gezien wordt, zit diep bij mij. Hij maakt deel uit van mijn persoonlijke biografie: op de basisschool werd ik gepest. Er was geen leerkracht die er iets tegen ondernam, wat maakte dat ik me nog meer geïsoleerd voelde. Op de middelbare school werd het wat beter, maar nog steeds hoorde ik niet bij de populaire kinderen en zagen de leraren me amper.

Er zijn inmiddels structuren op scholen ingebouwd om dit soort problemen te ondervangen. Het mentorschap bijvoorbeeld. Zelf ben ik ook mentor van een klas. En werkelijk contact komt ook op andere manieren tot stand: omdat ik veel activiteiten buiten de les begeleid, zoals musicals, ben ik ook een vertrouwenspersoon voor een aantal andere leerlingen.

Een vertrouwenspersoon – dat is “iemand bij wie je altijd terecht kunt”. Zo wordt het de leerlingen verteld aan het begin van het jaar. Het kan soms extreem gaan: ooit liep er een meisje van 6 vwo weg bij haar orthodox-christelijke ouders weg. Nog voor haar vriendinnen wisten waar ze uithing, kreeg ik een telefoontje. Over wat ik aan haar ouders mocht zeggen, als ze belden.

Wat ik geleerd heb, is dat het belangrijk is eerst jezelf te laten zien – op een echte en eerlijke manier Dan komen zij ook.

Met die ervaringen, als leerling en leraar, bekeek ik een paar jaar geleden de documentaire Over de streep. Dát is waar het over zou moeten gaan: openheid en veiligheid. Dat kinderen hun maskers kunnen afzetten en dat ze dan niet kwetsbaar zijn. Ik heb de film daarna in de klas laten zien en het werd doodstil. Er ontstond onderlinge verbondenheid, nieuwe vriendschappen, excuses. Ik raakte ervan overtuigd dat ik er iets mee moest doen en ging naar Amerika om te leren over de oorsprong van de methodologie uit de film, Challenge Day. Dat leidde tot de oprichting van Checkitin!, een Nederlands programma met dezelfde uitgangspunten als Challenge Day. We gaan actief tegen pestgedrag in en werken naar verbondenheid. En Checkitin! bracht ons bij Kanamori en het platform van hetkind.

Pas heb ik aan 250 middelbare scholieren de film van Kanamori laten zien. Er gebeurde hetzelfde als bij Over de streep. Je wéét wel dat er heel veel gevoel in kinderen zit, zeker ook in de puberjaren. Maar je ziet het zo weinig. Ondanks dat Kanamori met jongere kinderen werkt, voelden de leerlingen zich verbonden: Children full of life komt heel dicht bij het gevoel van kinderen.

Als ik zo teruglees, begint me een ander zinnetje op te vallen uit de mail van mijn leerling: dat een leraar die full partner met zijn leerling wil zijn “heel zeldzaam” zou zijn. Nee, zeg ik na deze weken: gelukkig niet. Vorige week mocht ik erbij zijn toen hetkind de 'Kanamori’s van Nederland’ uitnodigde – zoveel mooie mensen, zoveel goede verhalen. Ik heb altijd gedacht dat de wereld van het primair en het voortgezet onderwijs totaal verschillend waren. Bevlogenheid, inzet, vertrouwen in kinderen: er is meer dat ons bindt dan waarin we verschillen.

Theo Roos geeft les aan de bovenbouw havo en vwo van het Amstelveen College. Ook is hij een van de initiatiefnemers van Checkitin! Alle info over de komst van meester Kanamori in Nederland in 2012 achter deze link.