‘De ervaring van het live mogen aanschouwen van een kunstwerk is een feest der herkenning’

31 januari 2016

Het is onder jongeren niet cool om een museum te bezoeken. Dat musea daar nu op inspelen door commerciëler te worden en grote, bekende kunstwerken aan te schaffen is volgens docent beeldende vorming Pascal Cuijpers pure winst, wat kunstkenners en –critici daar ook van vinden: ‘Laten we de commercie en de records vestigende bezoekersaantallen zien als een geslaagde investering.’

Het lijkt een trend te zijn geworden dat musea hun collectie tegenwoordig zo aantrekkelijk mogelijk maken voor een zo divers mogelijk publiek. Dit had het afgelopen jaar enkele gevolgen. De Volkskrant schreef onlangs dat in 2015 maar liefst acht procent meer bezoekers de Nederlandse musea bezochten. Het was dus een cultureel topjaar; de Nederlandse museumwereld blijkt goed te zijn geweest voor zo’n 900 miljoen euro omzet. Echter, in de regel vóór de vermelding van dit heuglijke feit stond dat ‘het contact met de kunst verloren dreigt te gaan’. Dit klonk nogal paradoxaal, gezien de eerdere lovende woorden over het massaal toegestroomde cultuurminnend publiek.

Zo werd er geageerd tegen de commerciële strijd omwille van de bezoekersaantallen. De vaderlandse musea zouden in het afgelopen recordjaar immers alles uit de kast hebben gehaald om de aandacht te trekken van het potentiële publiek. Dit zou hebben geresulteerd in een ratjetoe aan kunstwerken, waarbij de uitstraling en visie van de musea geregeld te grabbel werd gegooid. Vaste collecties moesten hierbij geregeld de strijd aangaan met enkele grote aankopen. De fameuze namen op de begeleidende bordjes bij zo’n wereldberoemde kunstwerken zouden namelijk wel eens kunnen gaan zorgen voor succes, in de vorm van aansprekende bezoekersaantallen.

De journalist van het artikel ziet het artistieke beleid van musea als een ‘dolgedraaide kermisattractie.’ Iets dat haaks staat op de euforie rondom deze explosief gestegen bezoekersaantallen in de museumwereld. Zodra er commercieel culturele successen worden geoogst, gaan bij kunstkenners en kunstcritici echter de alarmbellen rinkelen en is er blijkbaar een reden om publiekelijk op denigrerende wijze hierover in debat te gaan. Een slechte ontwikkeling, mede vanwege het eerdere fiasco rondom de kunst- en cultuurbezuinigingen van onze vorige staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, Halbe Zijlstra. De man die het zelf als voordeel zag geen affiniteit te hebben met deze sector, zeker wanneer het aankwam op een gevoelig thema als bezuinigen.

Dat de Nederlandse museumwereld nu met trots haar jaarcijfers toont is prijzenswaardig. Het siert de vechtlust om het hoofd boven water te houden en een lange neus te maken naar eerdere politieke uitspraken en besluiten. We moeten het dan ook als een positief effect zien, dat musea toegankelijker zijn geworden voor het grote publiek en daarbij ook de huidige jeugd. De drempel om als puber of adolescent een museum te bezoeken is immers vaak nog hoog en wordt, mede door de groepsdruk, helaas nog geregeld gezien als een ‘no-go area’. Dat musea kiezen voor een toegankelijker (commerciëler) kunstaanbod, bijvoorbeeld door het aantrekken van enkele grote namen uit de kunstgeschiedenis en het opzetten van educatieve programma’s omtrent de collecties, maakt ook de drempel voor déze groep juist lager.

De ervaring van het live mogen aanschouwen van een kunstwerk dat enkel als afbeelding in een boek of op tv te zien was, en waar de kunstdocent zo passioneel over vertelde, maakt van kunst een feest der herkenning. Een zeer gewenste situatie wanneer we het hebben over de bewustwording op cultureel en educatief gebied. Laten we de commercie en de records vestigende bezoekersaantallen dan ook zien als een geslaagde investering. Iets wat hierdoor uiteindelijk ook zal gaan zorgen voor een win-winsituatie en een verrijking van ieders culturele toekomst.

Pascal Cuijpers is docent beeldende vorming en faalangstreductietrainer op het Connect College in Echt. Hij publiceert o.a. in dagbladen, tijdschriften en onderwijsmagazines.