‘De data áchter de cijfers ken ik niet’

3 februari 2016

Nog maar kort geleden deed een plaatje met een uitspraak van prof. dr. Luc Stevens op Facebook de rondte: ‘Het is wonderlijk dat een kind voor zijn ontwikkeling een onvoldoende kan krijgen!’ Deze uitspraak zette leerkracht Eveline Kaleveld aan het denken. Ook zij worstelt met de toetsen en de cijfers, en wil dat eigenlijk liever niet. Omdat een cijfer zo weinig zegt, en omdat er zoveel meer van belang is en mee kan spelen op de achtergrond.

‘Het is wonderlijk dat een kind voor zijn ontwikkeling een onvoldoende kan krijgen!’ Deze uitspraak, die ik op internet tegenkwam, zet mij al een paar dagen aan het denken. Zeker nu, in de periode dat ik weer aan het toetsen ben. Want eigenlijk is elk kind gewoon uniek!

Iedereen is echt anders. Zelfs twee kinderen die op precies dezelfde dag geboren zijn, en dus even oud zijn, zijn totaal verschillende kinderen met verschillende capaciteiten. De een is al veel verder in zijn/haar ontwikkeling met bewegingsonderwijs dan een ander. En dan moet ik daar een cijfer voor geven? Ik merk nu ik het schrijf dat ik daar toch weer over val. Ik geef liever geen cijfers. Ik schrijf liever een rapport in woord, bespreek het met ouders. Laat ouders zien waarmee we bezig zijn. Waar het kind al wel heel goed in is. En waar we de komende tijd aan gaan werken. Dat ik dan een cijfer moet gaan hangen aan bijvoorbeeld de woordenschatontwikkeling of de taal... tja, dat vind ik lastig. Een ontwikkeling gaat ook vaak in sprongen, is mijn ervaring. Dan ligt de interesse weer iets meer op rekenen en dan weer op bouwen en weer een andere keer weer meer op spelletjes spelen met andere kinderen.

En natuurlijk hangt de ontwikkeling van een kind ook van veel meer andere factoren af: de leefomgeving, ziek zijn, stress hebben en noem maar op. Deze zijn allemaal van invloed op hoe een kind zich kan ontwikkelen. Ik pleit er dus voor om veel minder cijfers naar ouders te laten gaan en veel meer rapporten in woord te schrijven. Waar een kind precies zit ten opzichte van de vorige periode, daar gaat het voor mij om. Welke ontwikkeling heeft een kind in de tussentijd doorgemaakt?

Wat zegt een cijfer eigenlijk? Een cijfer zegt mij wat een kind op dat moment kan. Een kind doet altijd zijn best, daar ga ik van uit! Een cijfer zegt ook wat een kind kan ten opzichte van de norm. Maar een norm is ook maar een getal dat bedacht, mogelijk wetenschappelijk onderbouwd, is. Maar het zegt niets over dat ene unieke kind in die unieke situatie met zijn/haar unieke eigenschappen.
En daarbij… Echt niet alles is in een cijfer te vatten! Soms heeft een kind een enorme sprong gemaakt in zijn sociale ontwikkeling. Moet ik daar dan een cijfer voor geven?

In de midden- en bovenbouw zegt een hele rits met cijfers natuurlijk wel iets. Over hoe een leerling zich bepaalde stof eigen heeft gemaakt. En of hij/zij deze begrijpt. Maar een enkel cijfertje zegt niet meteen alles. De “data” achter de cijfers (was het kind vaak ziek die periode, hoe zit het kind in zijn vel, etc.) heb ik niet. En die heb je natuurlijk wel nodig om de cijfers te begrijpen.

Maar waar ik echt voor pleit is kijken en uitgaan van het kind en dat bespreken met ouders: daar gaat het mij om!

Eveline Kaleveld is leerkracht, tegenwoordig voor groep 4, en schrijft op haar persoonlijke website over innovatieve digitale middelen en haar mening over het onderwijs.