Coronablog 12: 'Meester is niet wie constant onderwijst maar wie plotseling leert'

1 juni 2020

‘Ik besluit om niet over groepen ‘kwetsbare mensen’ mee te praten maar met unieke zich ontwikkelende personen in gesprek te blijven’, schrijft Rob Bekker in zijn ‘coronadagboek’ van half april.

- 1 -

14 april startten we met de assessments, drie per dag. Mijn mentorcollega en ik hebben ze op tijd ruimer gepland dan wanneer we in het gebouw (en) ingeroosterd zijn. Depth over coverage – is één van de tien keuzes die ik als richtsnoer hanteer sinds ik eind 2017 vijf Essential Schools in Noord-West Amerika bezocht. We kunnen ook minder (beter) doen. Mijn pauzes zijn daardoor nu echt van mij.

Ik besluit ook om niet over groepen ‘kwetsbare mensen’ mee te praten maar met unieke zich ontwikkelende personen in gesprek te blijven. Ja, ik bereid me er wel op voor dat sommigen van ons, professionals, nu door het ijs gaan zakken (want het ijs staat in vuur en vlam) of door het vuur gaan springen (want je wil niet lijdzaam toezien). Wie blijft stabiel? Hoe weten we dat? Wat als over een week voor een deel van onze taalgezellen hun heilige maand Ramadan begint?

Ook ik heb meerdere inzakmomenten maar daar hoor ik enkel taalgezellen over, nog geen collega’s. Moe zijn, gapen, moe voelen, moe mogen… dat doe je (maar) in je eigen tijd.

Door de assessments die om 10.00 uur beginnen hebben we het dagelijks mentoruur naar 15.30 uur verplaatst en daardoor hebben we opeens veel meer actieve deelnemers. Wat is hiervan de les voor wie de leerling volgt, en aangezien een van onze uitgangspunten tegenwoordig is dat de leraar de leerling volgt, hoe blijven wij, profi’s, hierover zonder angst, zonder cynisme en zonder oordeel in gesprek?

Ik benoem in twee van de eerste zes gesprekken met mijn taalgezellen het belang van spelen (je begint aan je onderzoek zonder doel, je tast wat rond, divergerend, poëtisch) en vervolgens structureren (publiekgericht, argumenterend, convergerend, prozaïsch) want het proces moet een product opleveren en dat is geen lineair en ook geen binair proces maar iets als een ‘loop’.

Hier raakt mijn Eed van Socrates (een basishouding die ik nooit zal inleveren; ik heb daar mijn legitimatie voor gevonden door jarenlang met meerdere mensen te reflecteren op waar het in ons onderwijs om draait) aan de einddoelen van ons verborgen curriculum.
Begin met vertrouwen en vervolg met vormgeven.

Heerlijk om meermalen van de taalgezellen te horen hoe onderweg hun onderzoekvraag en -aanpak nog veranderde. Deze ruimte die ze nu hebben gepakt, was wat wij graag van ze wilden zien en dat konden we niet vooraf in geuren en kleuren voor ze opschrijven. Ze tonen nu hoe snel ze zich ontwikkelden van ontvangers naar vragers naar vormgevers. Heimelijke euforie aan mijn kant van het scherm. Je had me moeten zien juichen met de tranen in mijn ogen.

Ik denk terug aan het titelloze gedicht van Tjitske Jansen met de beginwoorden ‘Als je groot bent’ dat we eind januari in de klas lazen en als inspiratie gebruikten om vanuit bijna volwassenheid terug te kijken naar onszelf als schoolkind, en in mijn hoofd klinkt ‘child is father of man’.

- 2 -

Ik beloof dat ik geen ‘Zoom’ zal gebruiken. De afspraak op Ithaka is geworden dat de leraar de leerling volgt. Ik weet nog precies hoe mijn taalgezellen in het begin van het schooljaar de meubels in het lokaal verdeelden. Dat was onze eerste test om te zien hoe hun regie er voor ons uit zou zien. Eind augustus stonden er meer tafels en stoelen dan we voor 21 leerlingen nodig hebben hutje mutje in een hoek van ons lokaal. Deze chaos werd door de taalgezellen geordend in samen-werkgroepen van vier of vijf personen. Meer gezichten hoeven ze in een oogopslag niet; helder verhaal. Exit Zoom.

Terwijl ik dit tik, zie ik het lokaal voor me, met nog steeds de stoelen en tafels erin die we daar niet nodig hadden maar die nergens in een opslag konden en die niet in de brede gangen mochten van de brandweer. Hoe hebben we het in het onderwijs zo ver laten komen dat de brandweer de baas is in ons gebouw? Tijd om nog een rondje te maken waarin we belangrijk en belangarm onderscheiden.
 
Kunnen we andere afspraken maken wanneer we weer onze intrek in het gebouw nemen? Ja, dat kan, nu is het mogelijk.

Hoe was die zin uit Diepe wildernis: de wegen van João Guimaraes Rosa ook weer die ik op Bisonspoor op het raam mocht schrijven…

‘Meester is niet wie constant onderwijst maar wie plotseling leert’

- 3 -

Door de assessment-gesprekken onderzocht de filosoof in mij een lijstje van zes dingen af die ik misschien nog liever zou vragen dan weten:
-                 ‘Ben je een leerling of een weetling?’
-                 ‘Ben ik een leraar die onderwijst of een leraar die leert?’
-                 ‘Hoe is het om geestelijk minder prikkels te krijgen?’
-                 ‘Wat en hoeveel lees je?’
-                 ‘Hoe houd je pauze?’
-                 ‘Wat van hetgeen je mist, vervang je?’           

- 4 -

Eb en vloed:

Het overwerkt rakende deel van Nederland vergeet om op een gekozen moment op bed te gaan liggen met een boek. De markt gaat dat niet voor je regelen. Er komt in deze tijd even niets naar je toe.

In een weekbladartikel over Het voorbeeldige niksen:
“Hoe we in quarantaine de filosofie van het niets doen in de praktijk kunnen brengen”  (wat veel mensen juist niet kunnen, niet doen).       

Mijn bureau leeg houden lukt in Nieuw Engeland beter dan in Overvecht. De benen zijn zwaar na twee keer sporten deze week en stram is de schouderpartij. Nu mijn hoofd ook nog leeg.

Maar het flitst daar ongeregeld: “Dit moet voorbij zijn, ik heb hier niets mee te schaften.” Het is weinig soeverein om mezelf tot schaakstuk te reduceren terwijl ik mijn taalgezellen fier begeleid om te evolueren van factor naar actor. Ze doen het over de hele linie goed, goed genoeg.

Rob H. Bekker werkt sinds 11-11-1986 op de internationale schakelklassen in Utrecht. De school heeft sinds 3 jaar een naam: Ithaka.