Column: 'Yes, vakantie! Maar eerst even omschakelen...'

12 juli 2013

Zo, vakantie! Ontspanning en rust zullen vanzelf volgen, zo denken we vaak automatisch. Maar die omschakeling vergt toch een verwerking van het schoolse gebeuren. Op haar eerste vakantiedag vanuit de Alpen beschrijft lerares Angeline Smits hoe 'het grote afstand nemen' voor haar begint. Dat gaat zomaar niet, 's nachts komt de klas weer tot leven...



Scholen die dichtgaan in de zomer - noem het niet meer van deze tijd -  ik geef je gelijk. We weten allemaal dat onze schooltijden historisch bepaald zijn. In de tijd van Karel de Grote werd de school gezien als instrument om het Christendom te verspreiden. De kerk en de agrarische samenleving, de kerktijden en de seizoenen,  waren bepalend voor het dag-, week- en jaarritme van de school.

En nu?  Hoeveel kinderen moeten in de zomer nog helpen met oogsten thuis? Toch ligt het onderwijs nog steeds zes weken plat. School dicht, leraar vrij? Niet helemaal natuurlijk. Er wordt in de eerste, maar vooral in de laatste vakantieweek volop gewerkt. Bovendien zijn die vrije weken opgebouwd uit extra uren die in de loop van het jaar gemaakt zijn.

Er kleven wat nadelen aan de manier waarop we de boel nu geregeld hebben.

Topdrukte, toptarieven, want iedereen gaat tegelijk op vakantie. Dat enkele weekje verschil tussen Noord en Zuid zet niet zoveel zoden aan de dijk. En er komt voor werkende ouders van jonge schoolgaande kinderen heel wat geregel aan te pas. In mijn pre-juffen tijd was ik, werkend op een redactie, dik tevreden met drie weken vakantie. In de weken daaraan voorafgaand was ik die zes weken vakantie van drie schoolgaande kinderen aan het plannen. Een paar weken met het hele gezin op pad, weekje opa en oma, logeerpartijtje hier en daar, soms een weekje naar een leuk tennis, survival of surfkamp.

Opgetekend na mijn eerste schooljaar:

'Ongelooflijk, zes weken gaat de hele tent dicht. Alles lijkt even helemaal stil te staan, je kunt niet zoveel meer doen. Verslagen afmaken, reflecteren, plannen maken en tegen het einde van de vakantie je lokaal weer helemaal fris inrichten.'

En nu? Nog steeds vind ik het een heel rustgevend idee dat er geen groeiende stapel werk op me ligt te wachten als ik terugkom. De stapel die je aantreft is even hoog als de stapel die er lag toen je de deur dichttrok. Kom daar maar eens om, op een redactie.

Goed. Vakantie dus.

De schooldeur dichtgetrokken, jaar afgesloten op een terras, spullen gepakt, gaan slapen, vroeg opgestaan en een dag later zit ik al aan een wild stromende waterval in de Alpen.

En nu begint het grote afstand nemen, weken vol rust en reflectie. Weken de tijd om te lezen en na te denken. Dat gaat zomaar niet. 's Nachts trekt een bonte stoet wonderlijk uitgedoste leerlingen en ouders voorbij. In de school van mijn droom gaat het er heftig aan toe. Soufiane verdwijnt in de  papiercontainer. Vera is aan 't dwergwerpen met poppen en beren in de gang. En alle ouders hebben plaatsgenomen op een tribune om het geheel gade te slaan. Ze hebben zich feestelijk aangekleed voor de gelegenheid.

In je dromen maken je hersens overuren om gevoelens te verwerken.

Overdag is de bonte stoet ver weg.Tijdens een stevige bergtocht, met rotsblokken op hele smalle paadjes langs hele diepe dalen, kijk ik veel om me heen, naar de lucht, naar het dal en vooral naar de grond.

Zo zie je nog eens wat. 101 verschillende soorten bloemen, van klein en fijn, tot groot en stevig, wit, paars, geel, roze, blauw. Al die bloemen gedijen hier in dit klimaat, op deze bodem. Voldoende regen, zon en alles groeit en bloeit. De vergelijking van bloem naar kind is in mijn 'hoofd-in-vakantie-stemming' snel gemaakt.

Als zowel makkelijk groeiende paardenbloemen, als orchideeën die wat extra zorg nodig hebben, tot bloei kunnen komen, heb je een goed schoolklimaat.

Geen wereldschokkende filosofische gedachte misschien....

Over een week of wat zal ik weer plannen gaan maken om die veilige en inspirerende  leeromgeving vorm te geven. Denk aan de grote uitdaging die passend onderwijs heet en je realiseert je dat dat nog niet zo eenvoudig is.

Afstand nemen, tijd voor reflectie, energie opdoen...

Die lange zomerstop is niet meer van deze tijd, maar kijkend naar wat er in de komende jaren op ons pad komt, teken ik ervoor.

Angeline Smits schijft een serie korte verhalen over haar onderwijsleven en -praktijk. Ze is werkzaam bij de Stichting Villa Primair en betrokken bij de Villa Academie. Daarnaast staat ze twee dagen per week voor de klas.