Column: 'Juf, moet ik mijn pester terugslaan, zoals mama zegt?'

7 juli 2014

De oplossing voor pesten wordt door ouders en leraren soms verschillend gezien. Ouders reageren sneller vanuit emotie - het gaat tenslotte om hun kind. En dan kan het advies aan het kind zijn: 'Gewoon terugslaan!' School lost het liever op met een goed gesprek. Basisschoollerares Nicole Wouters leeft en denkt mee met een leerling die moet kiezen tussen twee kwaden. 'Juf, als ik niet terugsla, wordt mama boos en krijg ik straf...'  

Tijdens het buitenspelen komt Elke (6 jaar) naar me toe. Ze oogt onrustig. 'Juffrouw, jij zegt dat ik het met praten op moet lossen en mama zegt dat ik terug moet slaan en nu weet ik niet meer wat ik moet doen.'

Mijn eerste reactie: wat ben ik trots op haar dat ze dit gevoel bij zichzelf herkent en kan verwoorden. Wat ben ik blij dat ze dit gevoel met mij wil delen. En wat vind ik het vervelend voor haar dat ze met dit gevoel rondloopt.

Zonder meteen mijn mening te geven vraag ik haar waar zij zich het beste bij voelt. Ze geeft aan dat ze terug wil slaan. 'Maar hoe komt het dan dat je terug zou willen slaan?' vraag ik haar. 'Ik heb al zo vaak tegen hem gezegd dat hij moet stoppen met mij pijn te doen, maar hij gaat nog steeds door.' Ze noemt de naam van de jongen van wie ze last heeft en ik kan me er wel iets bij voorstellen.

Ik vertel haar dat ik er vertrouwen in heb dat zij heel goed weet wanneer ze welke oplossing moet gebruiken. Het feit alleen al dat zij stoeit met deze gedachten geeft aan dat zij echt wel weet wat wenselijk gedrag is. 'Maar juf, andere juffen weten niet dat ik dat weet, en dan worden ze boos op mij als ik toch een keertje terugsla.' Ik stel haar gerust: 'Dan kom je mij maar halen, want ík weet wat wij besproken hebben.'

De rest van de buitenspeeltijd houd ik Elke goed in de gaten. Ik zie dat zij samen met haar vriendin bij de jongen in de buurt speelt en hem wat uitdaagt. Ik vraag me af of ze inziet wat het gevolg is van haar eigen gedrag. Na het buiten spelen vertel ik haar wat ik gezien heb en vraag haar of ik dat goed gezien heb. Ze vertelt me dat het klopt. Ze snapt dat de jongen boos kan worden en samen met mij komt ze tot het inzicht dat het dan niet zo gek is dat hij haar wel eens pijn doet.

Ik vraag haar nogmaals of ze hem nu nog steeds terug wil slaan als hij haar nog een keer pijn doet. 'Maar juf, ik moet terugslaan van mama als hij mij pijn doet. Als ik niet terugsla, wordt mama boos en krijg ik straf...' Terwijl ze dit zegt,voel ik een knoop in mijn buik. En waarschijnlijk voelt Elke zo’n zelfde knoop in haar buik. Ze moet kiezen tussen twee kwaden. Als ze terugslaat, loopt ze de kans dat een juf of meneer boos op haar wordt en als ze niet terugslaat, wordt haar moeder boos.

Ik geef haar een dikke knuffel en vertel haar in haar oor dat ik begrijp dat zij nu niet weet wat ze moet doen. Dat het moeilijk voor haar is als mama en de juf verschillende dingen zeggen. Ik voel hoe ze zich ontspant, ik voel dat ze zich begrepen voelt door mij. En dan zegt ze: 'Juf, misschien moet ik maar even niet in zijn buurt spelen, dan heeft hij geen last van mij en ik geen last van hem.' Ik geef Elke een dikke knipoog: 'Dat vind ik een heel goed idee van jou.'

Wat vind ik dit een moeilijk onderwerp. Ik snap het dat een moeder dit tegen haar dochter zegt. Al vind ik het jammer dat daar straf tegenover staat. Geen enkele ouder wil dat hun kind een slachtoffer wordt. En daarom zeggen veel ouders tegen hun kind dat het terug moet slaan. Terwijl we de kinderen op school willen leren te praten, hun mannetje te staan en eervol weg te lopen. Maar wat brengen we hiermee de kinderen in een spagaat!

Ik ben blij dat mijn relatie met Elke zo goed is dat ze haar gevoel met mij wilde delen, dat ze zich door mij gesteund en begrepen voelde en zo zelf tot een oplossing is gekomen om haar spagaat-gevoel te omzeilen.

N.B. Het meisje op de foto is niet het meisje uit het verhaal.

Nicole Wouters is leraar op basisschool Klinkers in Tilburg.