Cito en het perspectief van een dubbelrol: moeder en lerares

27 mei 2015

Miranda Loonstra werkte lang als leerkracht en werd later directeur. Als ze met haar dochter naar de documentaire Citostress zit te kijken, denkt ze terug aan de tijd dat ze zelf niveau-adviezen gaf aan kinderen die naar de middelbare school gingen. En ze denkt aan de overstap die haar eigen dochter nu gaat maken. 'Even krijg ik de schrik om mijn hart, heb ik dat beeld uitgezonden, nee toch?'

Het was juni 1999. De school waar ik werkte was net overgestapt naar de Cito eindtoets en de uitslagen kwamen binnen. De voorlopige adviezen waren al gegeven en de meeste adviezen kwamen overeen met de Citoscore.

De kinderen praatten druk over de school waar ze naar toe wilden. Binnenkort zou ik het definitieve advies geven en dan konden ze zich aanmelden bij de middelbare school. Een enorme mijlpaal in je leven en daar mocht ik een bijdrage aan leveren.

Er was een gesprek waar ik me zorgen over maakte. Het meisje met het advies voor een basis beroeps gerichte leerweg. Haar vader wilde dat ze naar de havo ging. Maar verder… geen problemen.

Nadat ouders zich hadden aangemeld kwamen teleurgestelde ouders bij mij voor een gesprek. Hun kind werd niet toegelaten op de school. Mijn advies was theoretische leerweg, maar uit de Cito eindtoets kwam een kader-beroeps niveau. Gelukkig kende ik de brugklascoördinator van de school en die vond het advies van de leerkracht leidend. Het was de oude directeur van mijn school, dus in een gesprek zou het zeker goed komen.

Tot mijn verbazing zei hij dat hij de jongen niet kon toelaten. De Citotoets was duidelijk, hij had één punt tekort voor de theoretische leerweg. De school kon hem dus niet toelaten, want zij boden geen kader-beroepsgerichte leerweg aan.

Ik was met stomheid geslagen. Was dit dezelfde directeur die ooit de professionaliteit van de leerkracht hoog in het vaandel had staan, die ooit zei dat een toets slechts een momentopname was? Helaas, zijn standpunt was onverbiddelijk en de jongen werd niet toegelaten.

Het was februari 2015. Mijn dochter kreeg haar advies voor de middelbare school. Ze was teleurgesteld. Ze wilde graag havo, maar ze kreeg een strak vmbo-tl advies. Juf had goed naar haar gekeken en ziet onze dochter zoals wij haar ook zien, dus wij waren hartstikke tevreden. Met ons kind hadden we wel een paar gesprekken nodig om de teleurstelling weg te nemen, maar uiteindelijk was ze ook tevreden.

Fast forward naar het definitieve advies. Het advies bleef, ondanks een lagere score op de NIO, ongewijzigd. Na een high five ‘advies in the pocket’ en een grote glimlach liepen wij terug naar huis.

Het is april en ik zit met mijn dochter te kijken naar de documentaire Citostress. Ik moet haar even uitleggen wat deze citotoets inhoudt, want zij hebben een andere eindtoets.

Vol ontsteltenis kijken we naar de documentaire en de rigide selectie op grond van cijfers. Ouders die willen dat hun kind minimaal havo krijgt, oefenen om de toets zo goed mogelijk te maken….

Opeens hoor ik een klein stemmetje naast mij: ‘Mama, wilde jij voor mij ook een havo advies?’

Even krijg ik de schrik om mijn hart, heb ik dat beeld uitgezonden, nee toch? Ik neem mijn grote puberdochter in mijn armen en antwoord: ‘Nee, liefje. Ik wilde niet zo hoog mogelijk. Ik wilde dat jij op een plek zou komen waar je gelukkig van wordt. Jij komt in je kracht wanneer je ervaart dat je iets kunt en het advies van school sluit daar hartstikke mooi bij aan.’

Ze antwoordt niet, maar houdt mij even stevig vast. Klaar voor haar volgende stap.

Miranda Loonstra is moeder en werkt haar hele leven al in het onderwijs, als leerkracht en directeur.