Burgerschap: ‘Goed onderwijs gaat verder dan het leren van taal en rekenen.’

1 juni 2018

‘Een goede democratie heeft behoefte aan kritisch denkende en verantwoordelijke burgers.’ Dat vindt bestuurder René Peters. 'Het is handig, zelfs noodzakelijk, dat burgers de capaciteiten hebben om te kunnen verifiëren of het waar is wat politici zeggen. En daar speelt het onderwijs een zeer belangrijke rol in. Onderwijs en democratie kunnen niet los van elkaar gezien worden’.

‘In Polen kun je verkiezingen winnen met onzinverhalen.’ Dat laat Trouw optekenen uit de mond van de Poolse socioloog Radoslav Markowski, naar aanleiding van de verkiezingswinst van de rechts-populistische partij PiS. ‘Als wetenschapper begrijp ik het niet. Waar komt die bereidheid vandaan om zo’n leidertje te accepteren die al die onzin verkoopt?’

Een antwoord heeft Murkowski ook: ‘Democratie werkt niet zonder verantwoordelijke burgers. Zestig procent van de Polen leest nooit een boek en heeft niet de intellectuele capaciteit om te verifiëren of hetgeen politici beweren ook waar is.’ Een beetje elitair klinkt het standpunt van Murkowski wel. En ik weet niets van het opleidingsniveau in Polen. Maar dat wil niet zeggen dat hij helemaal ongelijk heeft. Een goede democratie heeft behoefte aan kritisch denkende en verantwoordelijke burgers.

Volgens Markowski kunnen onderwijs en democratie niet los van elkaar gezien worden. En goed onderwijs gaat verder dan het leren van taal en rekenen. Het heeft veel meer te maken met burgerschap. En met het leren stellen van kritische vragen. Het onderwijs heeft, naast ouders, familie, verenigingen en de buurt een verantwoordelijkheid als het gaat om de opvoeding van onze jeugd tot kritische en participerende burgers. Professor Micha de Winter heeft over die rol een boek over geschreven, ‘Verbeter de wereld, begin bij de opvoeding’.

Ik ben het volledig met De Winter eens. Maar ik vrees dat zijn mening niet zo in de mode is. Volgens sommigen valt de kwaliteit van goed onderwijs af te meten aan het niveau van reken- en taalbeheersing. Wanneer het aan ouders gevraagd wordt, blijken vakken als techniek en Engels heel erg belangrijk, ‘want daar hebben ze later wat aan.’ Vakken als geschiedenis, maatschappijleer, literatuur, filosofie, klassieke talen, muziek en kunst worden heel wat minder belangrijk gevonden.

Onderwijzen is opvoeden. Voor mij staat dat als een paal boven water. En goed onderwijs gaat dus veel verder dan het doorgeven van kennis en het aanleren van wat praktische vaardigheden. Markowski en De Winter hebben wat mij betreft gelijk. Het onderwijs heeft een belangrijke rol in de opvoeding van jonge mensen tot kritische, verantwoordelijke en participerende burgers. Soms heb ik het gevoel dat we dat vergeten zijn. Toch is juist dat het echte belang van goed onderwijs.

René Peters is Tweede Kamerlid namens het CDA. Begin 2014 werd hij door de website gemeente.nu verkozen tot de Meest Invloedrijke Persoon bij de Lokale Overheid. René blogt twee keer per week. Dat onderwijs vaak het thema van zijn beschouwingen vormt, is niet toevallig: René is voormalig leerkracht en (interim) leidinggevende op scholen.