Bezield werken met Nieuwsbegrip

31 mei 2017

'Accepteer de grote rol van het onderwijs in het leven van jongeren en hun ouders. Wees open en assertief naar de omgeving van het onderwijs. Voer onbevreesd het lastige gesprek met betrokkenen (die geen klanten zijn).' Drie adviezen van Arnold Jonk, plaatsvervangend Inspecteur-generaal bij de Onderwijsinspectie. Hij uitte ze op de Onderwijsavond van 10 mei in het kader van het thema ongelijkheid. Daarnaast presenteerde oud-schoolleider Gérard Zeegers zijn boek over het Veranderend toezichtkader van Onderwijsinspectie. Rob H. Bekker, werkzaam op Ithaka Internationale Schakelklassen nam de adviezen van beide heren ter harte. Waar hij startte? Met anders omgaan met het welbekende Nieuwsbegrip in zijn lessen. 

Zeventien miljoen mensen, op dat hele kleine stukje aarde. Die schrijf je niet de onderwijswetten voor, die laat je in hun waarde. En anders betonen ze zich als Wereld Kampioen Regeltjes, omzeilen meent oud-leraar en schoolleider Gérard Zeegers.

Na de lezing

Waar komt de ongelijkheid dan wel vandaan?, vraag ik me op de fiets af als ik na de Onderwijsavond naar het station fiets. Wat voor gesprek kan dat nog worden buiten de scholen (opdat wij het binnen het onderwijs niet extern gaan attribueren)? En wat bedoelde die ene collega aan de avondmaaltijd die zei dat veel leerlingen geen zin meer hebben in lezen doordat we op onze scholen met Nieuwsbegrip werken?

Rode hoofden van de eigen activiteit

Het eerste dat ik morgen doe is aan mijn klas uitleggen waarom ik de vragen die onbekende mensen uit Rotterdam bij de tekst van Nieuwsbegrip hebben gemaakt er niet meer bij ga geven. De volgende ochtend blijkt dat ze het heel goed snappen als ik zeg dat ik bij een tekst die ik aan mijn vrienden laat lezen ook geen vragen bijvoeg. Ze snappen goed dat lezen iets anders is dan de vragen van mensen die jij niet kent beantwoorden. Ze zijn opgelucht dat ik die vragen er niet meer braaf bij geef maar dat ze nu de hele tekst te lijf kunnen gaan. En wat hoor ik vervolgens in ruim een uur veel goede eigen vragen van hen over die tekst, en wat zijn ze er samen goed mee aan het werk. Rode hoofden van de eigen activiteit.

Bezield werken

Hoe te differentiëren staat in de handleiding van Nieuwsbegrip ook altijd helemaal voorgekauwd. Maar in het verhaal van de Onderwijsavond werd het self-fulfilling-prophecy-effect van leerlingen in niveaugroepen indelen subtiel benoemd. Donderdagmiddag laten de leerlingen in mijn eigen klas impliciet zien hoe er vanmiddag en met deze tekst wordt gedifferentieerd. Ik geniet bij het hoppen van tafelgroep naar tafelgroep van de uiteenlopende vragen en vraagtypen qua niveau. Ik hoor expliciet de verkenning die leerlingen maken om een zin betekenis te kunnen geven. Het animo om te leren was in tijden niet zo groot. Ik meen dat animo iets van doen heeft met ‘ziel’, de leerlingen waren bezield aan het werk, ja.

Bedoeling van een les

Wat zou er nu te meten zijn aan deze les, aan het product en aan het proces? Hebben we de bedoeling gehaald? Dat is wat ik wil weten en dat is ook wat ik weet. Ze hebben zoveel goede vagen gesteld, ze hebben de woorden die belangrijk waren zelf geselecteerd en niet enkel acht vragen die van buiten kwamen beantwoord. Nou ja, beantwoord: van de drie suggesties was er een goed, dat is niet echt beantwoorden. Nu weten ze wat ze zelf gedaan hebben om die tekst op te vreten. Dat was de bedoeling. Mijn leerlingen zeiden een paar maanden geleden al eens dat ze zichzelf wilden ‘verbeteren’. Nu kunnen ze het gevoel hebben dat ze dat doen. Van de eerste tot de laatste minuut.

Eigen koers

Met je eigen vragen aan de slag, zelf een koers mogen uitzetten. Die ruimte heb ik vanmiddag voor ze geschapen door vanochtend de consequentie te trekken uit wat ik op 10 mei meende te horen. Dat biedt weer een mooi perspectief voor morgen en voor dit artikel want vanavond ga ik naar een concert van de band Wire. Met welk diploma op zak zouden die vier mannen die in 1977 debuteerden met het album Pink Flag nu op het podium staan?

Rob H. Bekker is leraar Nederlands aan bij de Ithaka Internationale Schakelklassen.