Als je niet de leraar bent die je wilt zijn

6 april 2017

Wanneer ben ik in de ogen van mijn leerlingen een goede  docent? Natascha Leffers - docente in Schiedam - ging op onderzoek. Tijdens een mentorles snijdt ze het onderwerp aan. De complimenten van haar brugklas-leerlingen brengen haar in verlegenheid. Eén voor één cadeautjes.  Tot ze de woorden leest van Tim, één van de jongens: U bent lief, aardig, grappig en behulpzaam, maar u hebt mij vals beschuldigd van pesten en die leugen verteld aan mijn moeder en dat vind ik niet leuk!' Een column van Natascha over de leraar die je eigenlijk niet wilt zijn.

De woorden van Tim raken me diep. Ik voel me aangesproken op mijn integriteit en het feit dat ik wellicht het hart niet op de juiste plaats heb. De woorden ‘lief, aardig en grappig’ zijn volledig aan me voorbij gegaan. Het zijn de woorden ‘vals beschuldigen en liegen’ die me pijn doen. Ze beschrijven mij op een manier waarop ik mezelf helemaal niet herken. Ik wil graag weten wat hier achter zit, want deze jongen is overduidelijk niet blij met mij op dit moment. Dus ga ik meteen naar aanleiding van zijn eerlijke antwoorden met Tim in gesprek.

Ik bied hem allereerst mijn excuses aan voor het geval ik dingen heb gezegd die hij oneerlijk vond. Ik vraag hem aan me uit te leggen wat hij precies oneerlijk van me vindt, en waar hij vindt dat ik gelogen heb. Hij vertelt:

Het schooljaar is zes weken oud en hij heeft een week geleden gevochten met een klasgenoot. De klasgenoot was hem aan het treiteren en aan het uitdagen. Hij deed in eerste instantie alles goed; hij probeerde het eerst met negeren, vervolgens zichzelf uit de situatie te verwijderen, tot de druppel de emmer deed overlopen. Toen hij uiteindelijk een klap kreeg, sloeg hij terug.

Wat hij niet deed, was naar mij toekomen om aan te geven wat er speelde. Beide jongens zijn door mij op aangesproken op hun gedrag. Ik belde zijn moeder om te vertellen wat er was voorgevallen en dat hij had gevochten. De directie heeft beide jongens een dag geschorst.

Het zit hem dwars dat hij straf kreeg, terwijl hij niet begon met pesten en slaan. Hij heeft zichzelf verdedigd en dat is al meer dan hij voorheen zou doen.

Deze jongen heeft een pestverleden. Niet alleen op de basisschool, maar ook in de wijk had het gezin het moeilijk. Dit heeft zo zijn sporen nagelaten, bij hem en zijn moeder. Hij heeft zich vaak onveilig gevoeld, iets dat ik goed kan begrijpen. Ik herken het. En nu heb ik hem aangesproken juist nu hij eindelijk voor zichzelf is opgekomen.

Ik kon mezelf wel voor mijn kop slaan! Waarom reageerde ik zoals ik deed? Voelde ik me gepasseerd en baalde ik van het feit dat ik voor hem dus blijkbaar niet veilig genoeg was?

Ik wist van zijn geschiedenis. Ik weet zelf hoe het is. En toch pakte ik het zo verkeerd aan, zo bot en onnadenkend. Ik was even die docent die ik absoluut níet wil zijn! Ik vertel hem nogmaals dat het me spijt, dat ik er beter voor hem had moeten zijn. Ik vraag hem of hij denkt dat het hem zal lukken mij weer te vertrouwen. Hij haalt zijn schouders op.

De weken erna zit hij iedere dag in mijn hoofd. Ik kijk rond en kijk of hij veilig is. Ik zie hem contact maken met een paar leuke jongens uit de klas. Gelukkig! Hij is niet alleen. Ik vraag regelmatig hoe het gaat, of zijn klasgenoot hem met rust laat. Wanneer ik zijn klasgenoot zich zie misdragen tegenover hem of anderen, vraag ik aan de klas wat ze daar van vinden. Als ze aangeven dat het niet oké is, dan vraag ik wat ze er als klas aan doen om ervoor te zorgen dat iedereen zich veilig blijft voelen.

De klasgenoot verliest zijn meelopers als pester. De gepeste voelt de steun van de klas, en van mij.

Langzaam aan bouw ik met hem aan vertrouwen, ook weer in mij. Iets waarvan ik dacht dat dit iets vanzelfsprekend was. Ik zie het incident als mijn grootste fout van het schooljaar én een belangrijk leermoment. Zo voelt dat dus… de docent zijn die je nooit hebt willen zijn.

Natascha Leffers is docente Biologie en Nederlands op de MAVO Schravenlant XL in Schiedam en volgde het traject Pedagogische Tact.

---

Stichting NIVOZ sterkt leraren en schoolleiders in de uitvoering van hun pedagogische opdracht. Het biedt al vanaf 2008 ontwikkeltrajecten aan, onder de naam Pedagogische tact en leiderschap. Deelnemers ontdekken dat ‘tactvol handelen’ daarin meer is dan het verbeteren van de relatie of het hebben van een pedagogisch kompas.

Maand mei, doe mee aan een proeverij
In de maand mei kun je kennismaken met stichting NIVOZ, in het bijzonder met onze docenten en onze werkwijze. Op onze eigen locatie in Driebergen – op landgoed De Horst, gebouw Vossesteyn – zetten we de deur open voor een aantal proeverijen, zowel op avonden als op een zaterdagochtend. Leraren, schoolleiders en bestuurders (in zowel PO, VO als mbo/hbo), dan wel andere onderwijsbetrokkenen of leerlingbegeleiders zijn van harte welkom op vier data.

Voor data en info, zie deze link. Deelname is gratis, maar alleen na inschrijving.