Zoeken

Van Prometheus tot ChatGPT: Hoe AI ons denken vormgeeft

In deze aflevering maken we een reis door de geschiedenis van kunstmatige intelligentie, van de mythische verhalen rond Prometheus tot de baanbrekende technologische mijlpalen van vandaag. We onderzoeken hoe AI ons denken en handelen beïnvloedt, maar ook welke vragen en uitdagingen deze technologie stelt aan opvoeding, onderwijs en de samenleving.

We duiken in de visie van Alan Turing, die met zijn beroemde Turing-test vroeg of een machine ooit menselijk denkvermogen zou kunnen evenaren. We bespreken Thomas Hobbes, die in de 17e eeuw al filosofeerde over het brein als een mechanisch systeem, vergelijkbaar met de algoritmen die onze huidige technologie aandrijven. En we gaan in op René Descartes, die lichaam en geest scheidde en ons leerde dat complexe systemen — of het nu een mens of een machine is — begrepen kunnen worden door ze te ontleden in logische, gestructureerde stappen.

Daarnaast reflecteren we op de denkers Martin Heidegger en Cornelis Verhoeven, die ons herinneren aan de keerzijde van technologische vooruitgang. Heidegger waarschuwde dat techniek ons kan vervreemden van wat ons mens maakt, terwijl Verhoeven pleitte voor verwondering en stilte in een wereld die steeds meer gericht is op maakbaarheid en meetbaarheid. Hoe verhouden we ons tot de snel evoluerende technologie zonder onze menselijkheid te verliezen? Deze vragen staan centraal in deze aflevering, waarin we verleden, heden en toekomst verbinden in een zoektocht naar antwoorden.

Mentioned in this episode:

Nivoz.nl/podcast

De podcast is een productie van Stichting NIVOZ. Meer verhalen en series over onderwijs en pedagogiek vind je op nivoz.nl/podcast.

In deze aflevering staat de razendsnelle ontwikkeling van technologie centraal en de manier waarop dit ons denken, leren en samenleven beïnvloedt. We maken een reis door de tijd, beginnend bij de Koude Oorlog, een periode waarin technologische innovatie werd aangewakkerd door rivaliteit en geopolitieke spanning. Van de wedloop naar de maan en de historische Apollo 11-missie tot de impact van de wet van Moore, die de basis legde voor de miniaturisatie en kracht van moderne technologie.

We verkennen hoe deze vooruitgang ons bracht naar nieuwe hoogten, zoals de overwinning van de supercomputer Deep Blue op Garry Kasparov en de baanbrekende prestaties van AlphaGo. Maar de technologische reis stopt niet bij het verslaan van grootmeesters in spellen. In deze aflevering bespreken we naar een van de meest complexe uitdagingen die technologie heeft helpen oplossen: het ontrafelen van eiwitstructuren door AlphaFold, een mijlpaal die de toekomst van wetenschap en geneeskunde transformeert.

Wat betekent deze explosieve vooruitgang voor ons onderwijs en de opvoeding van onze kinderen? Hoe leren we jongeren omgaan met een wereld waarin technologie alles doordringt? En hoe bewaken we de balans tussen technologische mogelijkheden en de menselijke waarden die we willen behouden? Dat, en meer, staat centraal in deze aflevering.

Bronnen: zie ondertekst aflevering 1.

Mentioned in this episode:

Nivoz.nl/podcast

De podcast is een productie van Stichting NIVOZ. Meer verhalen en series over onderwijs en pedagogiek vind je op nivoz.nl/podcast.

De kracht van Algoritmen!

In deze aflevering duiken we in de fascinerende wereld van kunstmatige intelligentie en haar impact op ons dagelijks leven. Van de digitale transformatie tijdens de coronacrisis tot de controverses rond de Amerikaanse presidentsverkiezingen en de mediastorm rond de rechtszaak van Johnny Depp – hoe sturen algoritmen onze keuzes en beïnvloeden ze ons gedrag?

• “AI biedt geen neutrale spiegel; het versterkt onze vooroordelen en blinde vlekken.” – Shannon Vallor

Met spraakmakende voorbeelden zoals het Cambridge Analytica-schandaal en de psychologische manipulatie via sociale media, onderzoeken we de ethische uitdagingen van AI. Wat kunnen we leren uit het verleden om technologie beter te benutten in opvoeding, onderwijs en samenleving?

• “Hoe zorgen we ervoor dat technologie ons dient, zonder onze autonomie te ondermijnen?”

Een aflevering vol inzichten, kritische reflecties en praktische vragen voor de toekomst. 

Bronnen: Zie ondertekst aflevering 1

Mentioned in this episode:

Nivoz.nl/podcast

De podcast is een productie van Stichting NIVOZ. Meer verhalen en series over onderwijs en pedagogiek vind je op nivoz.nl/podcast.

In deze tweede aflevering over 'hoe AI het onderwijs uitdaagt' is Joop Berding te gast.

Joop Berding (1954) is schrijver van een groot aantal (pedagogische) boeken en werkte tot oktober 2017 als hogeschooldocent, opleidingsmanager en praktijkonderzoeker op Hogeschool Rotterdam. Joop heeft als (co)auteur en co(redacteur) ruim 25 boeken op zijn naam, alsmede vele artikelen in boeken en tijdschriften. Veel daarvan gaan over de pedagogiek van John Dewey en de pedagogiek van Janusz Korczak. In de afgelopen jaren publiceerde hij ook over Hannah Arendt en Cornelis Verhoeven.

Een belangrijk thema in dit gesprek is de intergenerationele rol van opvoeding, waarbij de oudere generatie de jongere generatie inleidt in de wereld. Berding benadrukt dat dit proces steeds meer wordt beïnvloed door technologieën die een autonoom karakter hebben, wat kan leiden tot een omkering van de rol van onderwijs. In plaats van dat technologie het onderwijs ondersteunt, lijkt het onderwijs zich steeds meer aan te passen aan de mogelijkheden van technologie.

Het gesprek gaat verder in op de noodzaak van kritisch nadenken over de rol van technologie in de klas en pleit voor een evenwichtige benadering, waarin niet alleen snelheid en efficiëntie worden nagestreefd, maar ook vertraging en reflectie. Berding wijst op het gevaar van een verplatting van het onderwijs door te veel vertrouwen op technologie en roept op tot een herwaardering van menselijke interactie en pedagogische waarden.

Meer informatie over Joop Berding is hier te vinden: https://joopberding.com/

Bronnen uit het gesprek:

Berding, J. (2018). John Dewey: Ervaring en opvoeding. Klement.

Berding, J. (2019). Traktaat over het spieken: Over onderwijs, opvoeding en civilisatie. Klement.

Berding, J. (2020). Hannah Arendt: Vijf opstellen over onderwijs en opvoeding. Klement.

Berding, J. (2021). Over lezen en schrijven: Cornelis Verhoeven als gids. Klement.

Meirieu, Philippe. Frankenstein pédagogue: Les dérives de la formation des maîtres. ESF, 1996.

Rosa, Hartmut. Onbeschikbaarheid. Lemniscaat, 2021.

Mentioned in this episode:

Nivoz.nl/podcast

De podcast is een productie van Stichting NIVOZ. Meer verhalen en series over onderwijs en pedagogiek vind je op nivoz.nl/podcast.

In deze aflevering is Martijn Verhagen te gast.

Martijn is docent, teamleider opleidingen stichting NIVOZ; filosoof; andersdenker en -doener; en hij neemt ons mee vanaf Foucault tot aan AI.

Martijn heeft het boek van Michel Foucault meegenomen over de gevangenis, “Surveiller et punir: Naissance de la prison” (1975), dit gaat over de ontwikkeling van het moderne gevangenissysteem en de veranderende vormen van disciplinering in de samenleving. Foucault onderzoekt hoe strafpraktijken zich hebben verplaatst van lijfelijke straffen en openbare executies naar subtielere, systematische vormen van toezicht en controle.

De kern van het boek draait om discipline en toezicht (surveillance) als machtstechnieken die niet alleen in gevangenissen, maar ook in scholen, kazernes, fabrieken en ziekenhuizen worden toegepast. Hij bespreekt hoe macht wordt uitgeoefend door mensen te observeren, te registreren en te disciplineren, en hij introduceert het concept van het panopticum – een ideaal type gevangenis waarin iedereen altijd zichtbaar kan zijn en zich daardoor gedraagt alsof hij voortdurend bekeken wordt.

Essentie van Foucaults analyse:

“De moderne maatschappij heeft lijfstraffen vervangen door het disciplineren van het lichaam en de geest door middel van toezicht. Dit leidt tot een samenleving waarin individuen zichzelf reguleren uit angst voor mogelijke observatie.”

Mentioned in this episode:

Nivoz.nl/podcast

De podcast is een productie van Stichting NIVOZ. Meer verhalen en series over onderwijs en pedagogiek vind je op nivoz.nl/podcast.

In deze aflevering is docent én AI-expert Robbert van Empel, docent geschiedenis op het Teylingen College in Noordwijkerhout, te gast. Robbert is bekend van zijn AI-oplossingen voor het onderwijs en specifiek voor in de klas. Robbert tovert met behulp van AI snel (oefen)toetsen, lesvoorbereidingen en samenvattingen in elkaar.

In het digitale tijdperk worstelen veel leraren met de snelle opkomst van AI en technologie in het onderwijs. Robert is echt een pionier op dit gebied. Robbert gaat echter niet alleen voor makkelijke oplossingen. Robbert wijst op de groeiende verantwoordelijkheid van leraren om AI op verantwoordelijke wijze te gebruiken. Zijn aanpak toont aan dat AI niet alleen een bedreiging is voor traditionele onderwijspraktijken, maar juist een verrijking kan zijn wanneer het correct wordt ingezet.

In de aflevering verwijst Robbert naar veel AI-mogelijkheden, hieronder vind je de linkjes die hij benoemt:

• Magic School: https://app.magicschool.ai/
• websim.ai
• leonardo.ai
• artflow.ai
• https://notebooklm.google/
• perplexity extensie
• handleiding automatisch quiz maken
• claude
• huggingface.co/chat
• www.robbertvanempel.nl
• www.robbertvanempel.nl/prompts (daar kunnen mensen meer gratis onderwijsprompts krijgen die handig zijn)

Mentioned in this episode:

Nivoz.nl/podcast

De podcast is een productie van Stichting NIVOZ. Meer verhalen en series over onderwijs en pedagogiek vind je op nivoz.nl/podcast.

In deze aflevering is Aljosja Jacobs te gast. 

Aljosja is een marketing analytics engineer bij iO.

AI neemt een steeds grotere rol in te nemen in ons dagelijks leven. Rob Kickert en Jan Jaap Hubeek zijn nieuwsgierig wat wij in het onderwijs kunnen leren van AI, of wat het van ons in het onderwijs vraagt om er goed mee te gaan. In deze aflevering verkennen wij dit vraagstuk vanuit de marketing.

Vanuit de datakant én marketing ervaring van Aljosja zijn zij nieuwsgierig naar hoe bepalend AI is, wat het in de marketing voor invloed heeft, en of de mensheid door de big data opgegeten kan worden.

Mentioned in this episode:

Nivoz.nl/podcast

De podcast is een productie van Stichting NIVOZ. Meer verhalen en series over onderwijs en pedagogiek vind je op nivoz.nl/podcast.

Dit gesprek vindt plaats op Kindcentrum Snijders. Kindcentrum Snijders is een school voor natuurlijk leren. Jan Jaap Hubeek gaat in gesprek met Bram van Mil die als leerkracht van groep 7/8 technologie een bewuste plek in het onderwijs in zijn klas én op de school bezorgt.

Bram maakt bewust gebruik van technologie en AI. Bram zet bijvoorbeeld iPads heel bewust in, maar bouwt met de kinderen ook technisch lego die de kinderen zelf leren te programmeren.

Bram is zich bewust van de voor- en nadelen van technologie en generatieve AI. In dit gesprek gaat Jan Jaap op zoek naar wat deze verantwoordelijkheid van Bram als leerkracht vraagt, hoe dit aansluit bij de onderwijskundige visie van de school én hoe hij zijn collega’s meeneemt in de technologische versnelling. Naast leerkracht is Bram breder met dit vraagstuk bezig, zo doet hij vanuit NOLAI onderzoek naar wat AI in het onderwijs.

In dit gesprek beginnen we bij wat voor soort onderwijskundige visie de school heeft. Daan gaan we langs hoe technologie (zoals iPads, lego, video en AI) geïntegreerd is in dit onderwijs. Bram neemt je mee hoe hij het schoolteam betrekt in kennis, handelen en visie. Bram vertelt over zijn onderzoek bij NOLAI van de Radboud Universiteit, en waarom je onderwijs te blijven onderzoeken belangrijk is. Ook neemt Bram ons mee langs een aantal mogelijkheden en onwenselijkheden van AI in de school.

Dit gesprek is er eentje uit de Nivoz Podcastserie over ‘hoe AI het onderwijs uitdaagt’

Een serie vertragende gesprekken over welke verantwoordelijkheden de snelle ontwikkelingen van generatieve AI aan de leraar en het onderwijs vragen.

Link naar kindcentrum Snijders: https://kcsnijders.nl/

Link naar NOLAI: https://www.ru.nl/nolai

Mentioned in this episode:

Nivoz.nl/podcast

De podcast is een productie van Stichting NIVOZ. Meer verhalen en series over onderwijs en pedagogiek vind je op nivoz.nl/podcast.

In dit gesprek is muzikant, audio-technicus en programmeur Hubert Jan Hubeek te gast.

Als je de berichten in de media mag geloven dan worden deze drie disciplines momenteel volledig overgenomen door AI. Ik ben benieuwd of AI al echt zover is dat het de creativiteit van de mens kan overnemen, of dat we AI meer toedichten dat het daadwerkelijk is. Hubert Jan gebruikt AI volop in al zijn werk, maar werkt vooral samen met AI. Beluister of AI al kan slagen voor de Lovelace-test.

Hubert Jan heeft een extra instrument in zijn studio, AI, dat hij dagelijks inzet, maar het is de kunst van het herkennen wat het creatief maakt en meesterschap wat het nodig heeft.

De Lovelace-test is een test voorgesteld door informaticus en filosoof Selmer Bringsjord als een alternatief voor de bekende Turing-test. De Lovelace-test is ontworpen om te beoordelen of een kunstmatige intelligentie in staat is tot echte creativiteit, in plaats van simpelweg menselijke intelligentie na te bootsen.

Dit en nog veel meer over creatieve processen staan in dit gesprek centraal.

Linken:

https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2021/10/08/10de-symfonie-beethoven-ai/

https://xofoon.nl/

https://www.goodreads.com/book/show/11.The_Hitchhiker_s_Guide_to_the_Galaxy

https://www.youtube.com/watch?v=XsZkCFoqSBs

https://ntr.nl/Andere-Tijden-Sport/230/detail/WK-1998-Het-meesterwerk-van-Dennis-Bergkamp/VPWON_1333623

Mentioned in this episode:

Nivoz.nl/podcast

De podcast is een productie van Stichting NIVOZ. Meer verhalen en series over onderwijs en pedagogiek vind je op nivoz.nl/podcast.

In deze aflevering zijn Peter Brouwers en Daniel Schoone van NextGen AI te gast.

Peter en Daniel hebben workshops ontworpen om kinderen van 8 tot en met 16 jaar kennis te laten maken met de fascinerende wereld van kunstmatige intelligentie. Ze empoweren hiermee de nieuwe generatie om AI-technologie te ervaren en te leren in scholen, in bibliotheken en op veel meer plekken.

Peter en Daniel noemen zichzelf Pioniers in het toepassen van AI technologie voor een positieve impact op de mens

Kunstmatige intelligentie is niet langer toekomstmuziek; het is een integraal onderdeel van ons dagelijks leven geworden. 

Peter en Daniel vinden dat er met deze revolutionaire technologie ook ongekende uitdagingen en verantwoordelijkheden komen kijken en zijn zij zich bewust van de gevaren en uitdagingen die ontstaan als AI verkeerd wordt ingezet.

Mentioned in this episode:

Nivoz.nl/podcast

De podcast is een productie van Stichting NIVOZ. Meer verhalen en series over onderwijs en pedagogiek vind je op nivoz.nl/podcast.