‘Waar vind je de moed om licht te laten schijnen op de lastige adventsvakjes met de duistere verhalen?’

26 september 2017

‘Désanne van Brederode had zich kunnen beperken tot een filosofisch onderlegde verhandeling over volwassenheid en spiritualiteit,’ schrijft pedagoge Jasja van den Brink n.a.v. de eerste Onderwijsavond in Driebergen. ‘Daarmee had ze ons de mooie voorkant van haar levenskalender laten bewonderen. Kijk, dit weet ik en waardeer mij voor wat ik weet.’ Maar ze bewandelde een ander pad. Gelukkig maar. ‘Hiermee was ze een voorbeeld.’

De mens als Adventskalender, dat is wat het meest was bijgebleven. Niet zoals die tegenwoordig verkrijgbaar is, met achter elk luikje eenzelfde soort chocolaatje, maar een met een mooie voorkant en achter elk luikje een ander plaatje. Een kalender die met het opengaan van elk luikje het verhaal van de afbeelding op de voorkant verdiept en verrijkt. Désanne’s voordracht ademde de sfeer van zo’n zich telkens verdiepend Adventsverhaal. Het was een avond waarbij zij mij via de ingang van het hart in buik en hoofd wist te raken. Daarmee was ze een voorbeeld, van wat het is om werkelijk – spiritueel – volwassen te zijn.

‘Zwart geeft kleurkracht’, zegt mijn schilderlerares altijd. Zo is het ook met het leven zelf. De ervaringen die we lastig, moeilijk of onverteerbaar vinden, raken ons en zetten vraagtekens bij het denken en voelen over onszelf en onze positie in de wereld. Én ze geven extra perspectief en kleur aan de ervaringen die we als positief ervaren. Een ‘makkelijk’ kind in de klas vraagt vrijwel niets extra’s van jouw kunnen. Een ‘lastig’ kind in de klas daagt je als leerkracht uit om je eigen perspectief en handelen onder de loep te nemen, om vraagtekens te zetten bij jouw ‘normaal’, om kwetsbaar te zijn in het niet-weten en de grenzen van jouw kunnen op te rekken. En yes, wat een feest als dat – met vallen en opstaan – lukt.

Niemand kiest voor een burn-out. Maar als het feit daar is zijn er twee keuzes. Je kunt op de bank afwachten tot je energie weer op peil en je zelfbeeld weer op orde is. Een renovatie van de voorkant van je kalender. Of je kunt nagaan achter welke ‘luikjes’ díe verhalen schuilen die ertoe geleid hebben dat deze ervaring nu onderdeel van jouw leven uitmaakt.

Waar vind je de moed om licht te laten schijnen op de lastige adventsvakjes met de duistere verhalen? Dat stuk van je kindertijd dat je wellicht liever vergeet? Dat deel dat vertelt dat jij ook woedend, somber, onredelijk kan zijn? Dat vakkundig verborgen luikje dat pardoes je zorgvuldig geconstrueerde zelfbeeld aan diggelen smijt?

Het leven biedt ons de mogelijkheid om onszelf op steeds diepere lagen te leren kennen. En vanuit die zelfkennis de ander steeds beter te verstaan. In Japan noemen ze dit Kintsukuroi: de kunst van het repareren van gebroken aardewerk met gouden lijm. De bereidheid om je imperfecties en gebrokenheid te omarmen, omdat het juist dat is wat je uniek, volmaakt en menselijk maakt.

Dat is wat voor mij volwassenheid inhoudt: verantwoordelijkheid nemen voor je totale zelf, voor alle stukken die van jou zijn, de donkere en de lichte. Dat hoeft niet zwaar te zijn. Het kan ook de toestemming aan jezelf zijn om te mogen spelen. Spiritualiteit veronderstelt eenheid, dat alles verbonden is. Ik - met al mijn donkere en lichte kanten en van daaruit de ander en de wereld met zijn mooie en minder mooie kanten. Soms dwingt het leven ons ongeziene kanten van onszelf te ontwikkelen. Die weg kan donker en onbekend zijn, ertoe leiden dat je wanhopig op je knieën in het duister rondtast, op zoek naar dat lichtpuntje.

Met Advent wordt er tot viermaal toe een kaars aangestoken om in het toenemende duister de herinnering aan het zich uitbreidende licht levend te houden, totdat op Eerste Kerstdag de vijfde kaars aangestoken mag worden. Op de dag van de nieuwe geboorte, als het kind, de verlosser er is. Zo kunnen wij ons licht opsteken bij de ervaringen van ons jongere zelf, opdat ons nieuwe, steeds completere zelf geboren kan worden.

Jasja van den Brink is pedagoog, onderwijsbegeleider en moeder van drie kinderen.

---

Volgende Onderwijsavond in Driebergen
Iliass el Hadioui - 5 oktober 2017

Gelijke kansen in ‘superdiverse’ klassen

Op donderdag 5 oktober is Iliass El Hadioui de tweede spreker in de reeks Onderwijsavonden van NIVOZ. Iliass El Hadioui is socioloog en onder andere wetenschappelijk docent aan de opleiding pedagogiek en onderwijskunde aan de Erasmus Universiteit. De titel van zijn lezing luidt: Gelijke kansen in ‘superdiverse’ klassen. Over de gevoelige vraag naar de volwassenheid van een schoolcultuur. Klik hier voor meer informatie en tickets.