William komt uit een normaal gezin, met een vader, een moeder en twee (oudere) broers. William is duidelijk de Benjamin, het leuke kleine broertje, heel intelligent, leuk en grappig, schattig zelfs en dat heeft William al gehoord vanaf het moment dat hij de taal van volwassenen kon duiden.

Maar William heeft het zeker gevoeld in alle aandacht die hij kreeg. Cito en NIO zijn duidelijk, vwo-niveau. Alleen het ‘toepassen’ is beduidend lager en verdient aandacht in de begeleiding van de leraren op school. De aanpak van het huiswerk thuis en het werk op school tijdens de lessen verdient veel en William kan het duidelijk niet zonder hulp van de professional.

Het eerste rapport, ondanks het doubleren geeft niet een beeld van algeheel welbevinden en - gezien het aantal tekorten (meer dan 5) - alle reden tot zorg. De zorg betreft ook het totaaloverzicht van absentie waarbij het aantal verwijderingen uit de les zichtbaar toeneemt. William wordt met enige regelmaat verwijderd uit de lessen met ‘onhandelbaar’ als reden.

Mijns inziens onterecht! Het ontbreekt aan contact! Zonder relatie, géén prestatie! William heeft moeite met beginnen, met de aanpak van schoolwerk en huiswerk, niet met de leerstof. William heeft moeite met de leraar, niet met het vak (natuurkunde).

In gesprek met de leraar natuurkunde geef ik aan om William te betrekken bij het leerproces in de klas. Dat kan door hem te laten uitleggen, al dan niet voor de klas. De oplossing  ligt mijn inziens in het feit dat de leraar en leerling dan met elkaar in gesprek zijn over hoe je het een en ander uitlegt aan een andere leerling of aan de klas. Dit voorstel wordt niet met gejuich ontvangen. De leraar heeft angst om het proces uit handen te geven.

Leraar en leerling zijn samen eigenaar van hetzelfde (leer)proces! Wederzijds vertrouwen en respect voor elkaar zijn een basis voor een goede relatie die weer direct gekoppeld is aan goede prestaties. Leraar en leerling zijn full partners inleren! Maar dat vraagt om vertrouwen in je leerlingen. Dat vraagt om lef om je kwetsbaar op te stellen. Niet vanuit gezag van bovenaf opgelegd, maar vanuit leiderschap op basis van gelijkwaardigheid. Niet boven de leerling, maar naast de leerling; niet streng en oordelend, maar begripvol en luisterend. Steeds denkend en handelend vanuit de gedachte dat elke leerling een eigen geschiedenis heeft en reageert vanuit een achtergrond die wij als docenten moeten kennen. Elk gedrag heeft een oorzaak, ook het gedrag van William.

Hoe nu te handelen?

Uiteraard wordt de docent geaccepteerd en gerespecteerd vanwege gedegen vakmanschap.

Maar is de vakman ook de pedagoog die de leerling nodig heeft?
Is de pedagoog ook in gesprek en in contact met de leerling en de ouders?
Is de leraar natuurkunde ook in staat zich te verdiepen in William en zijn geschiedenis?
Wil de leraar natuurkunde naast zijn vakmanschap ook afdalen op het niveau van een leerling van 14 jaar?
Gaat het om natuurkunde of om de leerling?
Gaat het om de resultaten van het vak of om het algemeen welbevinden van William?
Voldoet William aan de norm van het vak, aan de norm van de leraar, aan de norm van de school?
Is William onhandelbaar of de leraar natuurkunde niet in staat om hem te motiveren voor zijn vak?

Aan wie ligt het nu?

Het perspectief vanuit mijn pedagogische standpunt: ‘Het goede doen, op het juiste moment, óók in de ogen van de leerling’ . Wat is in dit voorbeeld het goede?

Ondergetekende zou gelukkig worden als de leraar met de leerling in gesprek gaat. Een gelijkwaardig gesprek, waarin het onderwijsproces – als wederzijds belang – centraal staat. Zowel de leraar als de leerling hebben baat bij een oplossing. De leerling moet leren, moet presteren en uiteindelijk een mooi diploma halen. De leraar moet daarvoor allereerst contact maken met zijn leerlingen, om zijn kennis überhaupt te kunnen overdragen. Hij heeft de opdracht om goede (examen)resultaten te behalen, mét zijn leerlingen.

Er is dus absoluut een wederzijds belang, maar beseft de leraar natuurkunde dit wel?

Een relatie ontstaat door bewustwording van het eigen gedrag, door het perspectief in te nemen van de ander, in dit geval de leerling. Die verantwoordelijkheid  dragen we allemaal, als leraren, als ouders en we zijn het verplicht aan de samen-leving om het onze kinderen – onze leerlingen – op die manier ook zelf te leren.

Ik spreek de wens uit dat wij als volwassenen – leraren en ouders - doordrongen zijn van het gezamenlijke belang , de belangrijkste opdracht van ons onderwijs. Wij zijn eigenaar van het ontwikkelings- en leerproces, van onszelf en van de leerling, als docent natuurkunde of een ander vak.

Dat is pedagogische verantwoordelijkheid dragen en nemen.

Bas van Houte is teamleider PENTA College CSG Blaise Pascal, VO-docent én teamleider 3 en 4 havo/vwo op Scala Rietvelden in Spijkenisse.