Vertrouwen, authenticiteit, nieuwsgierigheid: leider zijn in het onderwijs

11 november 2015

‘Vertrouwen in de mens, in het leven, in de ander en in mijzelf is het fundament waarop ik De Vrije Ruimte heb gebouwd.’ Marty Smit is oprichter/directeur van democratische school De Vrije Ruimte in Den Haag. Hetkind-redacteur Rikie van Blijswijk maakte een portret van haar. ‘Met een mantelpakje aan vertel ik nét iets minder gemakkelijk mijn verhaal. Authentiek zijn is geen rol die je speelt. Je laat echt zien wie je bent door te doen wat je hart je ingeeft. Daar bestaat geen leerlijn voor, maar iemand die beseft iets van zijn eigenheid verloren te zijn, kun je wel coachen.’

Wat betekent het om leider te zijn in het onderwijs? Er is al veel over leiderschap gezegd en geschreven. Het blijft verleidelijk te zoeken naar de heilige graal van wat een ‘effectieve’ leider zou moeten kennen, kunnen of doen. Keer op keer blijkt dat het niet zo eenvoudig ligt, en dat goede leiders ieder op hun eigen, hoogst persoonlijke manier vorm geven aan hun leiderschap. Het kan in je ontwikkeling als leider wel helpen om je te laten inspireren door voorbeelden van anderen. Om te lezen over hun drijfveren, persoonlijke keuzes en worstelingen soms. Met dat doel willen we enkele portretten van leiders plaatsen. Niet om ze op op een voetstuk te zetten, maar als inspiratiebron. Vandaag Marty Smit, vanaf 2007 oprichter/directeur De Vrije Ruimte in Den Haag.

‘Vertrouwen in de mens, in het leven, in de ander en in mijzelf is het fundament waarop ik De Vrije Ruimte heb gebouwd. Vandaag kwam een moeder praten over haar zoon, die hier aan het wennen is. Hij noemt mij bij mijn voornaam, “Omdat jij hem vertrouwen geeft”, zegt ze. Vanuit vertrouwen leven en werken is zoveel ontspannener dan vanuit angst en controle. Iedereen kan het, als je er maar open voor staat, het lef hebt los te laten én de ander het recht op zijn eigen fouten gunt. Ik word daarin echt op de proef gesteld. Mijn slechtste dag is als leerlingen zich niet aan afspraken houden. Op De Vrije Ruimte is er maar één regel: ‘Mijn vrijheid houdt op waar jouw grens begint. Vanuit die regel worden verder afspraken gemaakt. Als iemand die schendt, word ik geraakt. Dan merk ik aan mijzelf dat ik iemand nog beter wil kennen en ga op zoek naar ‘bewijs’  om voluit vertrouwen te geven.’

'In deze kleren en met een vilten strik in mijn haar, gekregen van een kind, voel ik mij echt mijzelf. Niet zo chique! Dat hoort helemaal niet bij mij. Met een mantelpakje aan vertel ik nét iets minder gemakkelijk mijn verhaal. Authentiek zijn is geen rol die je speelt. Je laat echt zien wie je bent door te doen wat je hart je ingeeft. Daar bestaat geen leerlijn voor, maar iemand die beseft iets van zijn eigenheid verloren te zijn, kun je wel coachen. Nieuwsgierigheid, een open mind, verwondering geven mij kracht en maakt dat ik aan leerlingen, ouders en begeleiders liefde kan geven en ontvangen. Daardoor groeit mijn respect voor het leven. Het is zoals bij een schilderij van Escher, dat je ook dwingt tot nieuwsgierigheid waardoor je steeds andere dingen ziet en vooral wil zien.'

'Zolang ik mij herinner zijn mensen mijn inspiratiebron. Ik kan eindeloos naar ze kijken, en luisteren naar hun moeite en verdrietig zijn. Een dag waarop ik hier met mensen kan zitten en we elkaar in de ogen kunnen kijken is een goede dag. Vroeger praatte ik als juf al volop met mijn poppen. Als puber gaf ik dansles en weet nog hoe ik mij verbaasde over zoveel verschillende reacties op dezelfde uitleg. Als studente Frans werd ik gefascineerd door de verschillende ontwikkelingen van mensen. De een werd hier blij van; de ander had een totaal andere passie.'

Lees hier verder