Toen en nu: aandachts- en motivatieproblemen

18 november 2015

In onderwijsvakblad JSW verscheen in de tachtiger jaren een artikelenreeks over aandachts- en motivatieproblemen, geënt op een onderzoek aan de Rijksuniversiteit Utrecht. De auteurs pleitten destijds voor een betere afstemming tussen de verwachtingen van leerkrachten en leerlingen ten aanzien van door leerlingen uit te voeren taken. Een pleidooi dat ook nu nog doorklinkt in de roep om passend onderwijs. Wim van Werkhoven, senior onderzoeker bij het NIVOZ, en Merlijn Wentzel, docent Pedagogische Tact bij het NIVOZ en werkzaam als Geluksvogel in het onderwijs, zetten dit artikel af tegen de huidige ontwikkelingen.

‘De leerkracht van groep vijf rondt zijn klassikale rekeninstructie af. Het wordt stil in de klas. Eenendertig hoofdjes buigen zich over het werk, behalve Michiel. Hij kijkt om zich heen, steekt het potlood in zijn mond en zit overdreven met zijn ogen tegen de zon in te knipperen. “Mees, mag ik de luxaflex omlaag doen?” Als de leerkracht niet meteen reageert, staat Michiel op. Terwijl hij naar de leerkracht toeloopt, geeft hij Peter een vriendschappelijke dreun op zijn schouder. De leerkracht reageert: “Michiel, als je iets te vragen hebt, steek je je vinger maar op. Ik ben nu met andere kinderen bezig!”’

Fragment JSW 73, 1988

Hoewel het fragment gedateerd is door de luxaflex, is het gedrag van deze leerling in 1988 nog steeds herkenbaar. Het artikel in JSW waaruit dit fragment afkomstig is, is een praktijkgericht vervolg op twee meer theoretisch georiënteerde publicaties van Van Werkhoven, Van den Berg en Stevens (1987a; 1987b) over afstemmingsproblemen tussen leerkracht en leerling. De drie auteurs zijn op dat moment werkzaam aan de Rijksuniversiteit Utrecht.

Onder Amerikaanse invloed worden in de zeventiger jaren van de vorige eeuw hardnekkige leerproblemen geformuleerd in termen van leerstoornissen: individueel bepaalde afwijkingen bij het leren van motoriek, lezen, spelling en rekenen. Er vindt dan ook op de leerling gerichte diagnostiek plaats. De oorzaak van de problemen wordt in de leerling zelf gezocht: de leerling heeft ADHD, ADD, dyslexie of een motivatieprobleem. Er wordt niet gekeken naar de thuis- en schoolsituatie en de emotionele status van de desbetreffende leerlingen.

Lees verder (pdf)

Dit artikel verscheen eerder in JSW editie 3, november 2015, jaargang 100, pag. 38 t/m 41, en is overgenomen met toestemming.