Schoolportret Pater Jan Smitschool: 'wij zijn een eigenwijs team'

30 juli 2018

De Pater Jan Smitschool in Heerhugowaard is een school met modern onderwijsklimaat. Ook staat zelfstandigheid, veiligheid en geborgenheid hoog in het vaandel. De Stichting Blosse waaronder de school valt geeft ruimte om zich autonoom te ontwikkelen en biedt vertrouwen aan Yvonne Rozeman, de directeur.  ‘Voorleven, doorleven en doorgeven’, is het motto van de school.

Op het door ouders aantrekkelijk ingerichte schoolplein blijft een aantal kinderen op deze zonovergoten dag nog even buiten spelen op de Pater Jan Smitschool in Heerhugowaard. De school is ruim en kleurrijk opgezet met brede gangen en een speelleerplein. 230 kleuters komen bijna geruisloos naar binnen en Yvonne Rozeman staat bij de ingang. Voordat de kringen om 09.00 beginnen is een inloop georganiseerd. Ouders en kinderen zijn tussen 8.15 en 8.30 uur welkom. De kinderen kiezen een activiteit of een workshop, waarbij de ouders bij hun kind blijven. Het is een organisch geheel: overal werken/spelen kinderen met een onzichtbare, maar duidelijke organisatie daaronder. Het speelleerplein gaat na de kring open. Tijdens de “inloop” kunnen ouders hun jongere kinderen hier laten spelen.

Het speelleerplein
Op elk moment van de dag zijn er 3 verschillende activiteiten: een workshop, spelen op het speelplein of buiten en dat biedt rust en ruimte. Elke leraar verzorgt per week twee groepsoverstijgende workshops voor lezen en rekenen voor kinderen van verschillende leeftijden in hetzelfde niveau. Op het speelleerplein spelen kinderen in een piratenboot, het huis en de watertafel, klim- en klauterrek. Deze hoeken worden thematisch vormgegeven en samen met de kinderen verder ontwikkeld. Leraren zijn gezamenlijk verantwoordelijk voor het reilen en zeilen van dit plein: de sfeer is relaxed en ze elkaar en alle leraren goed kennen. Ook buiten op het plein en in de natuurschooltuin met boomstammetjes en de tent spelen en ontwikkelen de kinderen zich in alle rust.

Passie en humor
De zorgvuldige inrichting verraadt bevlogenheid en ambitie bij het team. Gezien en aangesproken worden zijn stevige waarden, die hier al jaren door leraren, kinderen en ouders gedragen worden. Binnen het team is het verlangen om steeds meer aan te sluiten bij de ontwikkelbehoeften van de kinderen. ‘Eigenwijs zijn is een karaktertrek van ons’, zegt leraar en adjunct Marije. ‘Natuurlijk doen we literatuuronderzoek naar autisme en luisteren we goed naar de deskundigen, maar we durven af te wijken van de norm. We denken zelf ook goed na en slaan andere wegen in als we dat in het belang van kinderen vinden. Onze kracht is dat we zelf aan het stuur zitten’.

Het gaat om de inhoud
Leerlingen blijven stimuleren en motiveren is een andere rode draad binnen het team. Heeft een kind nog net niet helemaal een AVI kaart kunnen lezen dan krijgt het toch een compliment. Successen worden volop gedeeld, maar kritische vragen worden ook gesteld. Collega’s zijn betrouwbare sparringpartners van elkaar en omdat ieder zijn verschillende werkwijzen deelt is dat verrijkend voor het geheel. Zo zijn er veel variaties verzameld om vaardigheden actief te oefenen. ‘We zijn hier veel in gesprek en spiegelen ons aan elkaar om elke keer weer te kijken hoe het gaat en wat beter kan en m.n. vanuit de inhoud. De basis voor ons werken is de behoefte van het kind. Daarop hebben we onze visie op leren gebouwd, die ons leidt naar de inhoud.

Samenhang in inhoud en organisatie
Directeur Yvonne: ‘We spreken hier liever van de samenhang in het curriculum dan van de doorlopende lijn. Het gaat op deze school om procesgericht onderwijs, waarbij we de inhoud belangijker vinden dan de vorm. Alle karakteristieken van contractonderwijs, projectwerk, werken in ateliers en de vrije keuze voor leerlingen vind je hier. Dit is een leerproces waarbinnen ruimte wordt gecreëerd om dingen ‘los’ te laten. Nu is er behoefte aan minder vergaderen en stabilisatie. Dit wordt opgepakt, wetende dat na verloop van tijd ook dit weer ‘los’ gelaten zal worden. Afspraken, ‘systemen’ worden niet voor langere tijd in beton gegoten, maar ‘vloeibaar’ gemaakt wanneer dit helpend is.

We werken in drie “bouwen”: groepen 1 t/m 3, groepen 4 t/m 6 en groepen 7-8. Deze bouwen overleggen wekelijks met elkaar. De leerkrachten ontmoeten elkaar dagelijks. We voelen ons gezamenlijk verantwoordelijk. Dit is echt een kracht in de school. Elke unit evalueert deze dagen de eigen ontwikkeling, waarop het plan wordt gemaakt voor het nieuwe schooljaar. Daarin wordt de bedoeling zowel op leraar- als op leerlingenniveau beschreven. Op de tweedaagse presenteert elke unit hun evaluatie en plannen, die door vragen en reactie worden verdiept. Centraal staat de vraag: ‘Wat betekent dit voor mij als educatief professional?’

Waarom doen we wat we doen
De focus op het groeiproces in de onderwijsvernieuwing wordt vaker benoemd. Door bijeenkomsten steeds met de 'waaromvraag' te beginnen leeft Yvonne voor hoe belangrijk het is om vanuit de juiste focus te starten. Door steeds met elkaar in gesprek te zijn en te reflecteren op aspecten van de visie wordt onderzocht wat die betekenen voor de vormgeving van onderwijs en het organiseren van ondersteuning. Daardoor kan het team de waartoe ‘vertalen’ en doorgeven t.b.v. de ontwikkeling van leerlingen.

De plek der moeite
‘Als er een probleem is, gaan we er serieus voor zitten en hebben we het er met elkaar over’, zegt Yvonne. Ze lijkt dichtbij haar eigen kern te zitten 'en dat geeft houvast en reflectiekracht in lastige situaties', zegt ze. ‘Het wordt moeilijk als mijn eigen ongemak geraakt wordt bijvoorbeeld als een probleem geadresseerd wordt aan mij, omdat ik de directeur ben, of als iemand zich afhankelijk opstelt bij het vinden van een oplossing. Wie in dit team werkt, neemt verantwoordelijkheid en kan niet attribueren. De ander zijn ongemak gunnen is een vaardigheid die we hier stap voor stap leren. Het is best moeilijk om niet in je eigen valkuilen te stappen, te gaan pleasen of jezelf te gaan ergeren. Een ‘te net’ feedbackgesprek kan ook niet 100% eerlijk en duidelijk zijn. We leren daarin van elkaar.

Visie moet je doen
Sollicitanten wordt gevraagd een presentatie te houden van een minuut over zijn/haar betrokkenheid en verantwoordelijkheid als leraar. Dat is nog niet zo gemakkelijk als er vijftien mensen naar je luisteren. Deze zijn verdeeld in groepjes om te oordelen over de visie, de pedagogische wijsheid, kwaliteit en relatie met ouders van de sollicitant. Een laatste groepje verzorgt als afsluiting een rondleiding door de school. De aanstelling van de nieuwe collega is een gezamenlijke verantwoordelijkheid, want de kandidaten krijgen op hun huidige school bezoek van twee collega’s van de Pater Jan Smitschool, die de kandidaat een bezoek brengen in de eigen klas.

Door deze procedure krijgt het team niet alleen goede nieuwe collega’s; het versterkt ook de gezamenlijke pedagogische opdracht en verantwoordelijkheid voor de hele school.

Een leerschool voor eigenaarschap en verantwoordelijkheid
Voorzitters en secretarissen van de groepen 7 en 8 zitten bij elkaar om de organisatie van de sponsorloop te bespreken. Elk tweetal heeft een eigen onderwerp dat op een kaartje voor hen staat: zorgen voor vrijwilligers, financiën, route, ideeën, verkopen en de media. Dit keer is een hoofdvoorzitter benoemd die het gesprek in goede banen leidt. ‘Niet door elkaar’, hoor je haar af en toe zeggen, maar de groep praat professioneel met elkaar over belangrijke agendapunten als walkietalkie of telefoons en de folder.

Voorleven, doorleven en doorgeven van de onderwijsvisie
‘Ik denk moeilijk en daar houdt de juf rekening mee’, zegt een groep 8 leerling. ‘Ieder mens wil ergens bij horen en erbij zijn’, zegt Marije. Vijfenvijftig leerlingen doen dit jaar mee met de musical. Ze maakt een eigen script met voor elk kind een rol. ‘Ik wil dat elk kind mee kan doen, want iedereen is hier belangrijk. We gaan op kamp met 44 jongens en 11 meisjes en vragen hen vooraf afspraken te maken hoe we het voor iedereen leuk maken en houden. Het wordt steeds helderder hoe we hier met elkaar omgaan. Die bewustwording is een stevige basis. We geven leerlingen invloed en koesteren duidelijke verwachtingen van hen: zorg voor jezelf, de ander en het andere. Het dragen van zo’n visie kan pas als iedereen zich daarin kan vinden en zijn eigen verantwoordelijkheid neemt. En we maken veel plezier’.

Ook op andere gebieden is het team actief. In een vierjarig project wordt met het Trinitas College samengewerkt met de ambitie een Tienerschool of een school voor 0-18 jaar te realiseren. Richting en vormgeving worden ontworpen door de projectgroep zelf.

De cirkel rond
De musical vertelt over de kleinzoon van Robin Hood en Peter Pan: Peter Hood. Hij is een held voor anderen, terwijl hij wordt afgewezen en om hen heen agressie is. De musical eindigt met het volgende lied:

Kleine helden

Er zijn miljoenen kleine helden

Die in de morgen vroeg opstaan

Niet voor applaus, niet voor rijkdom

Maar voor een doodnormale baan

 

Er zijn miljoenen kleine helden

Die zich geen illusie maken

Niet voor faam en niet voor roem

Doen zij belangrijke zaken

 

Er zijn miljoenen kleine helden

Die hard werken zonder graaien

Het zijn miljoenen kleine helden

Die de wereld laten draaien

 

Pater Jan Smitschool

Dreef 12A,

1701 GP Heerhugowaard

072-5715730