Over lef & leren: wankelmoed, kleerscheuren, adventskalenders en kastanjes

21 september 2017

Wankelmoed. Het woord viel tijdens de NIVOZ-onderwijsavond met Désanne van Brederode. Bij Warner Immink - een van de bezoekers in Driebergen - resoneerde het begrip nog even na.  'Het bijvoeglijk naamwoord wankelmoedig heeft voor mij niet direct positieve connotaties. Maar de variant van het zelfstandig naamwoord klonk ineens fris, uitnodigend: dapper in onzekerheid, een volgende stap durven zetten, zonder nog stevig op je benen te staan.' Hij schreef een blog waarin hij de voordracht van de filosofe verbindt aan andere ervaringen in de week. Een persoonlijke vertaling: 'Hoe durf ik door te mand te vallen? Omdat ik weet: er is geen mand!'

'Wankelmoed' sluit aan bij de prachtige eerste negen stappen die onze kleindochter precies in dezelfde week zette: armpjes wat vrij van het lichaam, voetje naar voren, even balans zoeken, voet plaatsen op de vloer, rust en dan sneller door, van voet naar voet, met het hele lichaam moedig wankel ondersteunend, zoekend.

Jochem Westerhof van het Ontwikkelbureau Nederland ontmoette ik een dag later. We raakten in gesprek over leren in organisaties. Hij is stellig. Het is van belang dat je kleerscheuren durft op te lopen. Je kan alleen maar leren met vallen en opstaan, door iets te gaan doen waarvan je niet weet of je het zomaar kan en het goed afloopt. Heb vertrouwen als Pippi Langkous: 'Ik heb het nog nooit gedaan, dus ik denk dat ik het wel kan.'

Ilse Jagtenberg van Kringwijs overtuigt me in dezelfde week dat de karateklap die haar echt pijn doet, haar doet beseffen dat het maar een klap is en dat zij prima door kan oefenen op de mat. Au, dit doet pijn en boem, ik ben wakkerder dan ik was, alerter en voel meer leven.

Kegan & Lahey pleiten in hun boek An Everyone Culture ervoor dat je kenbaar maakt wat je backhand is, de badmintonslag die zwakker is dan je forehand. Alleen als je collega’s weten wat je backhand is, kunnen ze je helpen die slag te versterken.

Adventskalender
Terug naar de Onderwijsavond van NIVOZ. Désanne van Brederode introduceerde naast wankelmoed de metafoor van de adventskalender. Niet die met chocolaatjes erin, maar klassieker. Ze gunt docenten en ieder ander, dat je jezelf kent als een adventskalender, op weg naar de toekomst. Beschouw je zelf eens alsof je weer 16 bent. Open dat luikje. Hoe was de lichtinval, hoe was de geur? Of wat zie je, ervaar je, voel je achter het luikje van toen je vier was? Dit verrijkt de persoon, de docente, die je nu bent. Dit biedt je meer perspectieven, meer speelruimte in je vakmanschap met kinderen en ouders.

Aansluitend op Désannes beeld trek ik haar metafoor door. Elk luikje dat je opent, biedt zicht op een wezenlijk levensmoment. Een moment waarop je diep geraakt werd, dat je vormde. Een moment dat je nog steeds voedt. Koester die momenten en deel ze met je leerlingen, je collega’s, je buren, als de gelegenheid voor troost of inspiratie zich aandient.

Jochem Westerhof herkende dit aangepaste beeld van de adventskalender: die levensmomenten achter die luikjes zijn momenten van kleerscheuren, van diep leren, van durven doorgaan, van een helpende hand. Als je hier sterk op leert reflecteren, alleen en met anderen, dan draagt dit bij tot individueel en peer learning.Hoe gaan we hier meer tijd voor maken met elkaar in het onderwijs, in organisaties, in de buurt?

Vallende kastanjes
Met mijn moeder van 91 jaar wandelde ik door het Utrechtse Wilhelminapark tijdens de storm vorige  week. Ik raapte net gevallen kastanjes voor haar op en gaf ze haar in de hand. Ze
genoot van het licht dat viel op de halfopen kastanjes, de glanzende vrucht en de groene prikkels van de bolster. Ik vertelde het verhaal van de adventskalender en de waarde van het openen van levens-luikjes, net zoals de kastanjes ons voordeden. Ze blikte terug op haar rijke leven. Haar licht viel door de adventsluikjes het park in.

Lennard Cohen heeft gelijk in zijn lyrics van Anthem:

There is a crack, a crack in everything. That's how the light gets in.

Hoe laat ik me raken, hoe durf ik me te openen, hoe bied ik een reikende hand, hoe geef ik les in wie ik ben? Hoe wankel ik moedig? Hoe open ik op het juiste moment een luikje van mijn adventskalender? Hoe durf ik door te mand te vallen, omdat ik weet: er is geen mand!

Dank voor de rijke en rake metaforen die ik mocht ontvangen van iedereen die ik ontmoette de afgelopen
week.

Warner Immink is als HRD-adviseur verbonden aan Rake Interventies. Zijn inspiratie vindt hij waar individuele groei en teamontwikkeling hand in hand gaan en waar hij kan bijdragen aan een samenleving die weer meer gericht is op samen.

.

Masterclass op 26 september: ‘Ontspannen en gelukkig voor de klas staan, hoe doe je dat?’

Op dinsdag 26 september zal Suzanne Niemeijer een Masterclass verzorgen in Driebergen, met als titel ‘Ontspannen en gelukkig voor de klas staan, hoe doe je dat?’. Deze speciale middag/avond is verbonden aan het NIVOZ-jaarthema Volwassenheid dat we in deze septembermaand vanuit een spiritueel perspectief verkennen. Ook de eerste Onderwijsavond met Désanne van Brederode op woensdag 6 september valt onder dit deelthema. Voor meer informatie en deelname aan de Masterclass (bedoeld voor alle onderwijsmensen in PO, VO en beroepsonderwijs) klik hier.  Aan de Masterclass kan door maximaal 20 mensen worden deelgenomen en vindt plaats vanaf 16.30 uur (einde  circa 21.00 uur). De kosten zijn 75 euro. Inschrijven, zie deze link.