Over eigen ruimte krijgen en nemen: 'Yes! Ik kreeg een mail dat ze het wel zonder mij konden'

3 juli 2014

'Wat is levensecht, betekenisvol en functioneel voor de kinderen binnen dit thema? 'Jack Provily kwam als extern begeleider op een basisschool om te helpen met het thematisch taalonderwijs. Hij leidde brainstormsessies en stelde de ervaringen in de klassen centraal. Zijn verhaal over loslaten, vertrouwen hebben en lef: 'Leerkrachten kijken nu meer naar wat nodig is voor de kinderen in plaats van de methode te volgen.'

'Juf, waarom doen we nooit meer aan taal?' Een typische reactie van een leerling van Jenaplanschool De Terp uit Nieuwerkerk aan den IJssel. Met ingang van augustus 2013 is de bovenbouw van de school namelijk gestopt met het werken uit een taal- en spellingmethode.

Leerkrachten van deze school kwamen erachter dat ze meer en meer verwijderd raakten van het thematisch onderwijs dat zo kenmerkend is voor Jenaplanscholen. In het voorjaar van 2013 werd ik daarom benaderd met de vraag om de bovenbouw te begeleiden met de invoering van thematisch taalonderwijs. Aan de hand van ‘Dat’s andere taal’ (uitgegeven door NJPV) zou het vernieuwde taalonderwijs vorm gegeven moeten worden.

In een eerste sessie hebben we met elkaar eerst de consequenties besproken van hun nieuwe beleid. Het vraagt veel van leerkrachten om te stoppen met een methode en het heft weer zelf in handen te nemen. Dat vraagt tijd, lef en vertrouwen. Leerkrachten hadden echter genoeg van de methodes die gepaard gingen met werkdruk, tegenvallende resultaten en minder gemotiveerde leerlingen. Het roer ging om!

Allereerst stelden we met elkaar vast welke doelen er volgens de leerlijnen in dat jaar aan de orde moesten komen. Vervolgens hebben we een grove indeling gemaakt welke doelen pasten bij de thema’s van dat jaar. Hierdoor ontstond een beeld van thema’s en doelen van het jaar.

Het vakgebied spelling was de grootste uitdaging. We besloten om de leerlingen erin te betrekken. Aan hen werd bij de start van een thema verteld welke spellingregels aan het eind beheerst moesten zijn. Zij raakten betrokken door met hen te overleggen wat het beste voor hen was om dat voor elkaar te krijgen.

Voorafgaand aan elk thema was er een brainstorm-bijeenkomst. De bouwcoördinator maakte vooraf vanuit het jaaroverzicht een schema met alle doelen voor dit thema. Dit vulde ze aan met reeds bestaande ideeën of suggesties. Tijdens de brainstorm was de vraag telkens: Wat is levensecht, betekenisvol en functioneel voor de kinderen binnen dit thema om deze doelen te bereiken? De handigheid om hierop antwoord te geven, groeide met elke brainstorm.

Tijdens de tweede brainstorm stelden we eerst de vraag naar de ervaringen van leerkrachten en leerlingen. De leerkrachten bemerkten meer interesse en motivatie van de leerlingen. Alle inspanningen werden meer dan beloond en vol enthousiasme startte men met het tweede thema.

Gedurende het jaar merkte ik dat de sturing als extern begeleider steeds minder nodig was omdat het vertrouwen en het lef van deze leerkrachten groeide en groeide. Uiteindelijk kreeg ik een mailtje dat ze het de laatste bijeenkomsten wel zonder mij konden...

Inmiddels is het virus overgeslagen op de leerkrachten van de middenbouw en deze gaan komend schooljaar aan de slag.

Afgelopen week had ik een gesprek met de directeur van deze school. Hij was trots op wat de leerkrachten bereikt hebben. Leerkrachten kijken nu meer naar wat nodig is voor de kinderen in plaats van de methode te volgen. Volgens hem gaan mensen met meer plezier naar school. De opbrengsten zijn verbeterd of gelijk gebleven.

Maar het mooiste is als kinderen gaan vragen waarom ze geen taal meer krijgen...

Jack Provily is werkzaam geweest als leerkracht, intern begeleider en directeur in het Primair Onderwijs. Sinds augustus 2012 is hij onderwijsbegeleider. Dit is zijn website Zo Mooi Anders.