Ouderreflectie: ‘Meestal ben ik te druk en doe ik haar er effe bij’

14 februari 2016

'We kunnen zo jaren zoet zijn met kneden, vormen, sturen en managen, zonder dat er een échte intrinsieke en positieve verandering (of bevredigend resultaat) optreedt.' Als ouder worstel je soms met de eigen wil van jouw kinderen. Er ontstaan botsingen, met onbegrip en frustraties aan beide kanten. Maar wat gebeurt er als je elkaar ondersteunt in ieders wensen, als je leert samenwerken? Robert Tannemaat is zelf vader van Sofie, met een tweede kind op komst. 'Meestal ben ik te druk bezig met mijn imaginary never ending to do list en doe haar er even bij’.'

Ik beland nog wel eens in een situatie waarin mijn dochter iets wil en ik denk dat ík weet wat goed voor haar is. Zoals bijvoorbeeld bij het tandenpoetsen. Dit leidt bijna altijd tot stress en soms ruzie. Meestal ben ik te druk bezig met mijn imaginary never ending to do list en doe haar ‘er even bij’. Of ben ik alles aan het regelen en zie haar als iemand die incapabel is en die ik moet ‘managen’.

Herken je dit? En heb je dan net als ik ontdekt dat het ‘niet werkt’ of in ieder geval dat je de verbinding en het plezier verliest? Ik vind het ltijd interessant om te ontdekken wat er in deze situaties eigenlijk gebeurt.

Perpetuum mobile van angst
De meesten van ons zijn opgevoed vanuit het idee dat kinderen gevormd moeten worden door ouders, school, kerk etc. Ze zouden een ‘leeg blad’ zijn, dat zo goed mogelijk moet worden ingevuld om te slagen (inpassen) in de maatschappij, uit angst voor falen en verlies van aansluiting: de grootste angst voor (bijna) alle ouders.

Het resultaat van de actie blijkt echter meestal juist de inhoud van de angst te betreffen. Compulsief vormen laat namelijk geen ruimte om zelf keuzes te leren maken, zelfvertrouwen op te bouwen en verantwoordelijkheid te leren dragen. Het creëert juist onzekerheid en faalangst. Waarna controle en angst vaak weer worden doorgegeven aan de volgende generatie. Zo ontstaat er een perpetuum mobile van het voorkomen van en reageren op angst.

We kunnen zo jaren zoet zijn met kneden, vormen, sturen en managen, zonder dat er een échte intrinsieke en positieve verandering (of bevredigend resultaat) optreedt. Angst is immers meestal de illusie die ons tegenhoud te bereiken wat we werkelijk kunnen en willen.

Zelf heb ik ervaren dat hoe meer ik mijn (driejarige) dochter voor ‘vol’ aanzie, hoe makkelijker en vreugdevoller alles gaat. Wellicht niet altijd precies zoals ík het wil, maar wel authentieker, liefdevoller, leerzamer en mét verbinding. Vanuit een flow die mij het gevoel geeft écht te leven.

Ik doe dit door haar te willen zien als een compleet en capabel individu. Dat samenleeft met ons, in het gezin. En ‘slechts’ leert wie ze op een zo krachtige en liefdevol mogelijke manier is en kan blijven. Mijn rol is het geven van voorbeelden en een liefdevolle, ondersteunende structuur. Zo geniet ik er van om mijzelf te zijn en haar te zien. Wat vice versa volgens mij ook het geval is.

Tandenpoetsen
Zó gaan de dingen ‘die nou eenmaal gedaan moeten worden’ echt makkelijker. Neem weer even het tandenpoetsen, waar ze geen fan van is. Wil ik het snel en op mijn manier geregeld hebben, dan wordt het drama of machtsspel. Maar wanneer ik haar en mijzelf serieus neem, als gelijkwaardig zie met tijdelijk verschillende behoeftes en erop vertrouw eruit te komen, gebeurt dat ook. Op een makkelijke en leuke manier.

Hoe ik dit doe? Dat hangt een beetje af van het moment, maar als ze bijvoorbeeld erg druk is en een spelletje gaat spelen over het poetsen, zeg ik eerlijk dat ik graag wil dat het voor beiden leuk blijft. Ik zeg dat ik zie dat ze er geen zin in heeft, dat ik het belangrijk vind dat het wel gebeurt en ook dat ik óók geen zin heb in gedoe. En vraag haar vervolgens of ze even wil komen en mee wil werken, omdat het dan het snelste klaar is. Dan komt ze bijna altijd naar me toe en laat mij haar tanden poetsen.

Vrijheid en grenzen
Dit betekent niet dat er geen grenzen zijn: ze mag bijvoorbeeld niet de hele dag door ijs en chocolade eten. Wat voor haar, weet ik, een heel reële optie is. Vanuit mijn rol als vader vind ík dit géén goed idee. Gelukkig kan ik haar deze grens aangeven met behoud van ieders (gelijk)waardigheid. Vaak zeg ik dan dat ik weet dat ze het lekker vindt – dat vind ík ook – maar dat ik goed voor haar wil zorgen en dat teveel suiker niet goed is voor haar lichaam.

Niet dat ze het er dan altijd helemaal mee eens is, dat hoeft ook niet. Maar ik zie en voel wel dat ze zich gezien en serieus genomen voelt. Wat ons beiden rust en vertrouwen geeft, zodat we onze energie kunnen gebruiken voor andere leuke dingen.

Samenwerken met je baby
Een goede vriend van mij en zijn vriendin hebben mij iets moois laten zien dat me aan hetzelfde principe doet denken.

Vanaf de geboorte letten ze op de geluiden en gezichtsuitdrukking van hun dochter als ze moet plassen of poepen. Ze houden haar dan boven de wc of een potje. Waardoor er iets prachtigs gebeurt: ze wordt, hoe klein ze ook is, behandeld als volwaardig. Natuurlijk is ze nog compleet afhankelijk van de zorg van haar ouders, maar tegelijkertijd geen machteloos hoopje mens dat “gepamperd” moet worden. Ze wordt gezien en serieus genomen, omdat haar ouders haar willen begrijpen en een actie aan koppelen aan haar signalen.

Naast dat dit een hoop geld aan luiers scheelt, is het een enorme boost is voor haar (zelf)vertrouwen! En dat als baby.

Overleggen met een peuter
Nog een voorbeeld:

Mijn dochter en ik hadden een erg leuke avond samen: lekker samen spelen, ontspannen het avondritueel doen en op bed voorlezen. Totdat het half negen was en ik bedacht dat ik nog dit artikel wilde schrijven. Ik zei haar dat ik nog wat anders wilde gaan doen. Maar ze wilde niet dat ik weg ging en begon te huilen… Nu had ik weg kunnen lopen of er weer bij kunnen gaan liggen, maar in beide opties had ik geen zin. Ik vroeg haar wat ze wilde: ik mocht niet weg, zei ze, en ze wilde niet alleen zijn. Ik vroeg of ze wellicht wat wilde lezen: ja, dat wel, vertelde ze, maar ze wilde niet alleen zijn. Ik vroeg of ze een lampje aan wilde: ja, allebei de lampjes én dat kleine boekje over de bloemenkinderen. Toen was ze rustig en voelde ik dat ik kon gaan. Ik zei haar dat ik beneden was en als er iets zou zijn dat ze mij kon roepen.

Vervolgens kon ik rustig naar beneden. Tevreden over ons gesprek: ik had de rust en aandacht behouden om naar haar te luisteren. Waardoor we een manier hadden gevonden waarbij we beiden tevreden en in contact waren.

Eerlijk gezegd moest ik tijdens ons gesprek wel een paar keer de neiging onderdrukken om niet alsnog weg te lopen of te zeggen ‘dat het nu eenmaal zo is’. Daarmee zou ik dan namelijk hebben benadrukt dat zij pech heeft en haar behoeften ondergeschikt zijn aan die van mij. Gelukkig kon ik zien wat er in mijzelf gebeurde en wist ik het om te draaien.

Intentie en actie
Of je kinderen nu aan het peuteren of puberen zijn, het loont steeds te streven naar een gelijkwaardige en liefdevolle samenwerking. Wat nodig is, is jouw intentie, volharding en vertrouwen om je kind werkelijk te zien en om in elke situatie op een zo authentiek en liefdevol mogelijke manier tot een vorm te komen die iedereen past.

Wat daarbij hoort is de bereidheid om in jezelf te kijken naar je eigen angsten, overtuigingen en patronen. Soms komt de oplossing meteen en soms moet je wat langer luisteren, geduld hebben en je hart het voordeel van de twijfel geven boven alle fantastisch logische verklaringen van je hoofd waarom het nu echt niet uitkomt en ”ze gewoon naar je moet luisteren!”

Ja maar…
Blijf je toch steken in boze, wanhopige of gefrustreerde gedachten en reacties of pas jij je altijd aan om “de situatie niet nog lastiger te maken”: neem dan eens de tijd om te kijken wat dit is in jezelf. Ontdek wat jij gelooft over de situatie en jezelf waardoor je niet verder komt. En vind uit hoe deze gedachten je dienen. Los je dit (eventueel met hulp) op, dan ontstaat er weer een liefdevolle en opbouwende beweging.

Tip: deze manier van samenwerken werkt ook heel erg goed bij je partner!

Robert Tannemaat is eigenaar van De Groeierij, voor hooggevoelige en hoogbegaafde kinderen en hun ouders, om het plezier te ervaren van groeien en samenzijn met ieders uniekheid.