Nu snap ik wat respect voor Mehmet betekent. Maar dat is niet genoeg'

27 juni 2014

Jacob-Jan Voerman kijkt terug op zijn loopbaan als leraar en voert Mehmet op, een soms onhandelbare puber met ernstige spraaktaalmoeilijkheden. Met terugwerkende kracht ziet hij wat deze scholier frustreerde. En waar hij naar op zoek was: respect. Na het zien van een film Blood in Blood out vallen de stukjes op hun plek. En ziet Jacob-Jan waar het hemzelf aan ontbrak. Zijn blog: 'Als onzekerheid er niet mag zijn...'

Ik had ooit Mehmet in de klas.

Mehmet heeft ESM. Dat staat voor Ernstige Spraaktaal Moeilijkheden. Hij is niet doof, heeft geen moeite met praten, maar de informatieverwerking is trager. Hij kan informatie minder goed opnemen. Hij kan zich moeilijker uitdrukken.

Daardoor zit Mehmet op het speciaal onderwijs. En dat is een probleem. Want dat levert hem geen respect op. Sterker nog, dat plaatst hem onderaan de ladder. En respect is wat hij, net al wij allemaal, heel hard nodig heeft.

Mehmet is sterk, en niet snel bang. Jammer genoeg voor hem zijn dat in Nederland niet de zaken waar je respect mee verdient. Bij zijn vrienden wel, daarom komt hij af en toe in de problemen.

Op school is hij soms onhandelbaar, omdat hij (behalve fysiek) geen manier heeft om zijn frustratie te uiten. En frustratie is er genoeg, want hij wordt steeds geconfronteerd met wat hij niet kan. Zelfs in het speciaal onderwijs krijgt hij opdrachten voor zijn neus waarmee hij niet uit de voeten kan. Wat hem rest is respect af te dwingen door zijn medeleerlingen te domineren. En dat levert weer strijd op met het gezag.

Mehmet zit in een vicieuze cirkel. Hij zit in onze samenleving in een cultuur die hem alleen respect gunt. Als hij zich maar onderwerpt. En dat is, voor zijn eigen respect, het laatste wat hij kan doen.

Ik begreep Mehmet pas goed toen ik met de klas naar een film keek. Blood in Blood out, een film over de levens van drie leden van een gang, genaamd ‘Vatos Locos’. Hij kon de ondertiteling niet snel genoeg lezen, maar het verhaal kon hij helemaal volgen. Dit was zijn soort verhaal. Deze mannen dwongen respect af, op een manier die bij hem paste. Dit waren echte helden. Broederschap tot in de dood.

Toen pas snapte ik wat respect voor hem betekende. Toen pas snapte ik wat eer voor hem betekende. Wat het betekent als je ergens voor kunt staan. Wat het betekent als je ergens bij hoort. Wat het betekent als iemand anders voor je door het vuur wil gaan. Waarom jij voor iemand anders door het vuur zou willen gaan.

Maar dat snappen is niet genoeg.

Een leerling zien is één, didactische tact is twee. En daar had ik zelf meer stevigheid in huis voor moeten hebben. Want Mehmet was een meester in het ontdekken en uitdagen van mijn onzekerheden. Ik maakte de fout die onzekerheden niet toe te laten, zodat ik er niet mee kon spelen. Ik was invaller, wilde graag een baan, liet me te veel vangen door wat ik dacht dat hoorde in de klas.

Want dat is waar je naar terug grijpt, als onzekerheid er niet mag zijn. Dat los te durven laten. Kiezen voor wat klopt op dat moment, in plaats van wat hoort. Dat is wat een echte leraar durft te doen.

Om dat te doen moet je stevig in je schoenen staan. Let op, ik bedoel het soort stevigheid, waarmee je je eigen kwetsbaarheid in durft te zetten. Daar zouden ze wat mijn betreft wat meer aandacht aan mogen besteden op lerarenopleidingen.

Jacob Jan Voerman vertelt verhalen en maakt theater. Centraal thema is ‘Kun je jezelf zijn? en wat is daar voor nodig? Hij is voormalig leraar en vader van vier kinderen.

Waardevolle verhalen voor goed onderwijs

Bestel: 24 euro

Iedereen maakt verschil, samen hebben we impact

Als donateur (50 euro) ontvang je ‘het Jaarboek 2014‘