Meester Naber wist niet wat 'SMART' was. Maar de trots, het gevoel dat je een lijntje hebt, zijn manier van kijken en dat knikje...

6 september 2016

‘Ik spreek voor volle zalen en heb ‘doorgeleerd’. Maar die momenten, die geuren, dat stempel en die opmerkingen van latere leraren die me raakten, hebben me gevormd. Niet gekneed, maar laten groeien.‘ In een volgende, tweede bijdrage van Peter Mol grijpt hij terug op zijn eigen jeugd, naar de mensen door wie hij zichzelf leerde kennen en waarderen: als ode aan de leraar, als mens. Zijn blog: ‘Meester Naber wist vast niet wat SMART was, maar kon wel vanuit zijn gevoel de kindsnaren raken.’ Meer verhalen lees je in zijn recente bundel ‘Pedagogisch vakmanschap in 55 verhalen’

Ik ben van een leeftijd dat ik kan zeggen dat ik nog op een ‘lagere school’ heb gezeten en niet op een basisschool. Het was de Cuneraschool in Bakkum, een dorpje behorend tot de gemeente Castricum, onder Alkmaar. Toen een oud-klasgenoot me onlangs vroeg of ik nog herinneringen had aan die tijd op de Cunera, kwam er snel wat naar boven.

Het beeld van Cunera in de gang dat je welkom heette als je de school binnen kwam. Cunera had een touwtje in haar (zijn?) hand, geen idee wat de symboliek daarvan was. De gang met rechts achterin de kast, daarin de ton met ‘zilveren’ doppen van de melkflesjes. Voor de missie. De geur van de houten school, de platen in de gang van een man met heel lange haren die verstrikt raakten in een boom, Absalom. Maar ook de geur van de pijptabak van meester Bodewes en de manier van lopen van meester Naber.

Toen ik mijn schoolrapport nog eens nakeek, moet ik bekennen dat ik geen briljante leerling was. Schrijven was altijd onvoldoende en de andere cijfers kwamen gemiddeld ook niet boven de 7 uit. En toch zijn de herinneringen positief. Herinneringen aan bepaalde gebeurtenissen die soms maar enkele seconden duurden, maar mij na zo’n 53 jaar nog haarscherp op het netvlies staan.

Meester Naber, geschiedenisles, klas 4 (groep 6). De vorm van de les was veelal hetzelfde: er werd een plaat voor het bord gehangen: de Middeleeuwen. Aan koperkleurige haken die juist over de rand van het schoolbord pasten. En over die plaat werd gepraat: ‘Wat zie je?’ Het plezier als je iets ontdekte of de lol die je had als meester Naber durfde te zeggen ‘kijk die mevrouw leegt uit het raam een pot met pis!’ Na het verhaal en het praten over de plaat schreef meester Naber enkele zinnen op het bord, als: ‘In de Middeleeuwen geloofden de mensen in het bestaan van heksen’ of ‘De stad had nog geen riolering, dus het stonk er.’

De zinnen weet ik nog letterlijk, omdat meester Naber bij het netjes overschrijven van het bord rondliep met een stempel in zijn opgeheven hand. Hij liep langzaam en keurde met scherpe blik ons schrijfwerk. Ik schreef niet netjes, maar deed enorm mijn best. Mijn hart klopte in mijn keel toen hij naast mijn bank stopte en in mijn schrift keek. Ik legde het schrift wat schuiner. Hij keek in mijn schrift en toen naar mij, de meester. ‘Prima werk, Peter!’ zei hij zachtjes en hij plaatste heel nauwkeurig een stempel in mijn schrift. Niet over de tekst heen, maar eronder, zodat ik verder kon werken, zonder de stempel te beschadigen. De stempel bestond uit een plaatje met een ondertekst: ‘Heks melkt uit bijlsteel’. Plaatje: heks heeft bijl in een boom geslagen en melkt daaruit….zo kon je zien dat het een heks was.

Er zijn meer van zulke momenten, gebeurtenissen, foto-herinneringen, geuren en zinnen of woorden die me bijgebleven zijn. Ik ben onderwijzer geworden, directeur, orthopedagoog en heb ervaringen in vrijwel alle vormen van onderwijs. Ik spreek voor volle zalen en heb ‘doorgeleerd’. Maar die momenten, die geuren, dat stempel en opmerkingen van latere leraren die me raakten, hebben me gevormd. Niet gekneed, maar laten groeien. Dat gevoel bij leerlingen los te maken is alles: het gevoel gewaardeerd te worden, dat je er mag zijn, dat men je begrijpt. De trots, het gevoel dat je ‘een lijntje hebt’ met de meester, zonder veel woorden, de manier van kijken en dat knikje.

Niet wat de leraar wil aanleren of de manier waarop hij dat organiseert is van doorslaggevende betekenis voor de groei van een kind. Maar hoe hij als leraar, terwijl hij zich dat misschien helemaal niet bewust is, als mens is, als leraar, als persoon die het kinderhart weet te raken om op dat moment te doen wat het kind nodig heeft en zich vele jaren later nog zal herinneren.

Meester Naber wist vast niet wat ‘SMART’ was. Voor mij is hij, en andere leraren die vanuit een bepaald gevoel, een gedrevenheid, een bijna intuïtief handelen de kindsnaren weten te raken, een voorbeeld van vakmanschap`; de leraar!

Peter Mol is orthopedagoog en directeur van Gedragpunt, expertisecentrum voor gedrag en onderwijs. Hij heeft in vrijwel alle vormen van (speciaal) onderwijs veel ervaring als docent en leidinggevende. Hij weet in lezingen, workshops en op congressen in het land, leerkrachten te enthousiasmeren. Peter is tevens bestuurslid  Landelijke Beroepsgroep Begeleiders in het onderwijs.

Meer verhalen van Peter Mol kunt u lezen in:

Pedagogisch vakmanschap in 55 verhalen
– Uitgeverij LannooCampus  - €19,99