Méér tijd voor kerntaken leerkrachten

28 januari 2016

Lonneke Bindels vernam de berichten van de afgelopen weken over werkdruk in het onderwijs en besloot zelf een peiling te houden onder basisschoolleerkrachten. Wat bleek? Van de 679 mensen die de poll invulden gaf 95 procent aan graag meer tijd te willen hebben om mooie lessen voor te bereiden. Bindels bedenkt een aantal oplossingen opdat leerkrachten weer meer tijd en aandacht kunnen krijgen voor hun kerntaak. 

Onlangs liet het programma De Monitor duidelijk zien dat leerkrachten in het onderwijs overbelast zijn. Zelf zie ik ook steeds vaker dat bij leerkrachten in het basisonderwijs het voorbereiden van boeiende lessen een sluitstuk is na een lange dag. Ik wilde weleens weten hoeveel uur leerkrachten nu werkelijk besteden aan het voorbereiden van hun lessen en of ze dat voldoende vinden.

Peiling
Ik organiseerde een peiling onder leerkrachten in de week van 11 tot 18 januari 2016, waar 679 leraren aan meededen. Dat maakte de harde werkelijkheid heel duidelijk: 77% van de respondenten (voornamelijk uit het (reguliere) basisonderwijs) liet weten minder dan 3 uur per week te kunnen besteden aan het voorbereiden en evalueren van boeiende lessen. 85% gaf aan de voorbereidingstijd absoluut onvoldoende te vinden en 95% liet weten dat ze graag meer tijd willen om mooie lessen voor te bereiden. Deze 95% geeft ook aan dat ze – met meer voorbereidingstijd- verwachten beter te kunnen inspelen op wat kinderen nodig hebben, meer betrokken leerlingen krijgen en  - als afgeleide daarvan - ook betere resultaten te behalen met de leerlingen.

Passie
De meeste leerkrachten hebben voor hun beroep gekozen omdat ze mooie lessen met betrokken leerlingen willen verzorgen. Omdat ze kinderen willen uitdagen, verlokken, interesseren voor de mogelijkheden die voor hen openliggen en hen de basis willen geven om die mogelijkheden ten volle te kunnen gaan benutten. Dat is onze passie. Dat is ook onze kerntaak! En die taak staat - aantoonbaar - zwaar onder druk.

Kwaliteit
Dat veel leerkrachten er dan toch nog in slagen hun werk goed te doen heeft alles te maken met hun inzet. Veelal in eigen tijd worden veel taken verricht. De antwoorden die in de vrije velden worden gegeven in de peiling liegen er niet om. Maar ondanks die inzet ervaren steeds meer leerkrachten dat ze onvoldoende tegemoet kunnen komen aan wat kinderen van hen nodig hebben. Tijd om echt in gesprek te gaan met kinderen. Tijd om eens goed en nauwkeurig te kunnen observeren, en tijd om uitdagende lessen voor te bereiden. Nu wordt vaak - uit noodzaak - aan het einde van de dag de methode gepakt om even te kijken wat er morgen op het programma staat. Vaak niet inspirerend en vaak ook niet inspelend op wat bij de leerlingen leeft of wat ze nodig hebben.

Hoe nu verder
Gelukkig zijn er steeds meer mensen in het (basis) onderwijs die zien dat het anders moet en anders kan. Terug naar de kerntaak! Allerlei schoolactiviteiten zoals Sinterklaas, sportdag, schoolreis enzovoorts nemen veel tijd in beslag. Besturen kunnen leerkrachten ontlasten door een bovenschools eventmanager aan te stellen, die samen met de directie en de ouderraden deze activiteiten organiseert. Schooldirecteuren kunnen samen met hun teams gaan kijken naar allerlei administratieve taken en naar de hoeveelheid e-mails die worden rondgestuurd. Niet alles hoeft op papier en zeker niet in dikke dossiers. Scholen kunnen bijvoorbeeld meer met beeldmateriaal gaan werken. Samenwerkingsverbanden kunnen ondersteunen door meer te vertrouwen op de oordelen en conclusies van professionele leerkrachten op een A4, in plaats van uitgebreide dossiers te verlangen van alles wat er al is ondernomen.

Leerkrachten kunnen hun nakijktaken eens bestuderen. Moet alles elke dag worden nagekeken? Leerlingen leren meer van directe feedback tijdens de les dan van rode strepen in een schrift. En als je een beeld wilt hebben van het eigen werk en het begrip van leerlingen dan is een keer in de week nakijken ook een mooi meetmoment. Vergaderingen moeten gaan over onderwijsinhoudelijke zaken. En ja, leerkrachten worden blijer van een compliment over hun werk in de klas dan een compliment over het feit dat ze zo trouw de vergaderingen bezoeken. Stel een maximum aan het aantal avonden dat leerkrachten in een schooljaar op school aanwezig moeten zijn. Kijk eens goed naar de vakanties van de leerlingen. Wellicht kan je van twee weken (mei)vakantie een week vakantie maken. Die andere dagen zijn leerlingen dan door het jaar heen vrij terwijl de leerkrachten dan vijf extra dagen hebben om samen te werken aan interessante thema’s en lessen en om rustig te kunnen werken aan rapporten en het leerlingvolgsysteem.

Verantwoordelijkheid
We zijn met elkaar verantwoordelijk voor goed onderwijs aan onze kinderen. Uitdagend en boeiend onderwijs is hun recht en onze hoop op een mooie toekomst. Geef leerkrachten de tijd om die lessen te verzorgen en de passie voor hun vak te behouden!

Lees verder.

Lonneke Bindels is trainer/coach in het onderwijs en blogger.