'Leraren die handelingsverlegenheid in hun dagelijkse praktijk ervaren. Leraren die zelf vragen hebben. Leraren die willen leren…'
22 februari 2015
Riaan Lous maakt een begin met een professionele leergemeenschap Leren voor het leven, met ActieOnderzoek rondom de handelingsverlegenheid die leraren ervaren bij maatschappelijke gebeurtenissen en kwesties.. Zes leerkrachten van drie samenwerkingsscholen uit de omgeving (Zeeland) zitten bij elkaar. De reden, ze zitten zelf met vragen. De uitdaging: neem jezelf (als persoon) volledig mee in de gesprekken en het onderzoek. Het is hard werken, zo'n eerste ochtend, merkt Lous. Maar de eerste stappen naar een open dialoog en eigen onderzoek smaken naar meer. 'Een ochtend, waarin we elkaar een klein beetje hebben leren kennen en waarin alle leerkrachten eerste aanknopingspunten voor hun onderzoek hebben gevonden.'
–> Dit is de tweede aflevering van de serie: Leren voor het leven: Over de onderzoekende houding van leerkrachten. Lees hier de eerste bijdrage.
Woensdagochtend, half 10.
Ik zit in het lokaal waar zo meteen een start wordt gemaakt met de professionele leergemeenschap ‘Leren voor het leven’. Een beetje spanning zit er in: wat gaat er vandaag gebeuren, wat gaat er op ons af komen? Ik heb een klein beetje een idee van wat ik wil met mijn eigen onderzoek in deze professionele leergemeenschap, maar weet het nog niet helemaal zeker. En wat zullen de andere leden van de leergemeenschap van de ochtend vinden? Tegelijkertijd zeg ik tegen mezelf: 'Ach joh, je hebt te maken met professionals. Het zijn allemaal mensen die zelf vragen hebben, mensen die een handelingsverlegenheid in hun dagelijkse werk ervaren. Die mensen willen leren…'
10 uur, we starten.
Zes leerkrachten van drie samenwerkingsscholen uit de omgeving (Zeeland) zitten bij elkaar. Mijn collega die de ochtend leidt en ikzelf zijn erbij. Iedere samenwerkingsschool is ontstaan door een fusie van een openbare en een christelijke school. Uit iedere voormalige school is een leerkracht vertegenwoordigd. Allen hebben ze te maken met kinderen, met (dagelijkse) levensbeschouwelijke situaties. Allen hebben ze een vraag die te maken heeft met het omgaan met levensbeschouwelijke situaties in hun werk met kinderen. Dat hebben ze gemeen, de vragen die ze hebben zijn voor ieder anders.
We spreken met elkaar af dat iedere leerkracht in tien minuten tijd mag schetsen waar hij nieuwsgierig naar is, waarmee hij (of zij) zit, of wat hij graag te weten wil komen. Die tien minuten zijn volledig voor hem, zijn situatie en vragen, de tijd wordt streng bewaakt. De anderen mogen vragen stellen, wellicht wat aanknopingspunten noemen. Wat van de anderen op dat moment niet wordt gevraagd is om over de eigen vragen, situaties, school, klas en kinderen te beginnen. Dat komt later.Het lijkt in het begin heel even moeilijk, de reden waarom de leerkrachten hier zitten, is namelijk omdat ze zelf vragen hebben, ze nemen zichzelf dus volledig mee. Heel af en toe wordt stiekem een uitstapje gemaakt naar de situaties van de anderen. De voorzitter is echter consequent en geeft duidelijk aan dat dat straks komt. Hard werken in zo’n leergemeenschap, tijd en regels bewaken hoort daarbij! Al snel wordt aan die regels gehouden.
Nog niet zo heel lang geleden hoorde ik dat de opvoedtip ‘laat je niet kennen’ in het onderwijs niet op gaat. Laat je juist wel kennen, laat weten wie je bent, daar begint het mee in het onderwijs. Ook nu gaat dit op. Het is in mijn beleving een voorwaarde om de leerkrachten in deze professionele leergemeenschap te leren kennen. Ieder gebruikt zijn tien minuten om te schetsen wat hij van belang vind. Ik geniet van de manier waarop dat gaat: Er wordt open verteld waar men tegenaan loopt, maar ook hoe het voor hen ‘vroeger’ was. Steeds weer hoor ik wie ze zijn en vervolgens wat ze willen:
- “Ik heb de oude kleuteropleiding gedaan,” vertelt de leerkracht die nieuwsgierig is naar de mogelijkheden om creatieve vakken te betrekken bij levensbeschouwing
- “Ik heb het christelijk geloof als achtergrond, ik zou kinderen veel willen meegeven,” zegt de leerkracht die naar aanleiding van de actualiteit in Parijs niet goed wist wat ze in haar klas met jonge kinderen moest antwoorden (en kon meegeven?) en nu aan de slag gaat met de vraag ‘welke behoefte hebben kleuters als ze vragen uit de actualiteit stellen?'
- “Ik vind dat kinderen open en vrij moeten durven vragen,” zegt de leerkracht die steeds meer de coach van kinderen wil zijn en in levensbeschouwelijke situaties de kinderen niet zonder meer wil sturen en die op zoek gaat naar elementen om te filosoferen met kinderen.
- “Ik begin liever even bij mezelf dan als leerkracht van deze samenwerkingsschool,” vertelt de leerkracht, die vervolgens zegt moeilijk onder woorden te kunnen brengen waarvoor ze in deze leergemeenschap zit, helder aangeeft dat voor haar met levensbeschouwing zo vaak rationeel wordt omgegaan op scholen. Ze doelt op vele gesprekken die worden gehouden en wil vervolgens op zoek naar kansen voor spel in levensbeschouwelijk onderwijs.
- “Ik wil uitgaan van respect dat iedereen kan tonen aan anderen,” meldt de leerkracht die zelf ooit bewust voor christelijk onderwijs koos, zonder zo opgevoed te zijn, nu op zoek gaat naar meerstemmigheid in haar eigen klas en welke voorwaarden dan in een klas gesteld kunnen worden om respectvol in gesprek te kunnen gaan.
- “Ik wil niet dat een kind gelooft wat hij hoort,” stelt de leerkracht die vooral verbindingen wil leggen, vragen wil stellen aan kinderen om ‘meer geavanceerde gedachten te kunnen krijgen’ en nu wellicht in ontwikkelingspsychologie gaat ontdekken hoe vragen van de kinderen werken.
Ik hoor hun verhalen aan en geniet met volle teugen. Zes leerkrachten die even los willen komen van het alleen meer kwalificeren van kinderen, die kinderen willen helpen hun eigen wereld te leren ontdekken, leren kennen op basis van hun eigen vragen. Leerkrachten die kinderen willen helpen zich te vormen tot zelfstandige individuen, die tevens onderdeel zijn van de maatschappij. Weer moet ik even denken aan de functies van goed onderwijs, zoals Biesta ze noemt. Leerkrachten die de rust willen nemen om hier voor zichzelf en daarmee voor hun kinderen over na te denken en daarvoor af en toe even weg gaan uit hun eigen basisschool. Leerkrachten die komen naar de hogeschool, in dat ene gebouw waar je drie keer langs loopt, voordat je binnen bent, maar waar je even lekker rustig met elkaar kunt nadenken, zonder door collega’s of leerlingen gestoord te worden. Soms is dat goed!
Woensdagochtend, iets na twaalven.
We kijken terug op een goede ochtend, waarin we elkaar een klein beetje hebben leren kennen en waarin alle leerkrachten eerste aanknopingspunten voor hun eigen onderzoek hebben gevonden. Ze gaan zich nu inlezen, verder op zoek. Over een paar weken komen we weer bij elkaar.
Riaan Lous is docent en opleidingscoördinator verbonden aan de Pabo van de HZ University of applied sciences, pedagoog in opleiding en vader van twee kinderen. Op zijn blog Riaan kijkt naar de wereld deelt hij ervaringen, impressies en gedachten.
Reacties