'Kinderen die gillen en huilen: straffen of op zoek naar de hulpvraag?

2 januari 2018

Kinderen die gillen en huilen, in de klas of in het openbaar. Wat doe je als ouder, als leraar? Gewoon hard aanpakken en afstraffen, is wat Tineke Spruytenburg veel volwassenen ziet doen. 'Maar een straf zorgt voor opeenstapeling van nog meer negatieve emoties en laat het kind gebroken achter.' Spruytenburg pleit voor het alternatief. 'Vraag wat een kind nodig heeft om te kalmeren,' zegt zij.  Haar blog: Op zoek naar de hulpvraag.

We hebben er als volwassenen allemaal een mening over: een kind vertoont 'onplezierig' gedrag, de volwassene slaagt er niet in om het kind te stoppen. Ouders vertellen regelmatig verhalen over omstanders die zich op enig moment verbaal mengden in situaties waarin hun kind de controle over het gedrag had verloren. Ondanks verwoede pogingen waren zij niet te kalmeren.

Ik herinner me de scènes van de zoon van mijn Japanse vriendin, als jongetje van 3 of 4 jaar. Als bijvoorbeeld bleek dat moeders vriendin na een bezoek uit de auto stapte om naar huis te gaan. Het ventje raakte compleet van de kaart, wierp zich als een slinger om de benen van deze vriendin en schreeuwde de hele parkeerplaats bij elkaar. Vriendin en moeder konden doen en zeggen wat zij wilden, hij hoorde noch zag iets en leek niet te kunnen begrijpen wat zich afspeelde. De volwassenen maakten met geweld zijn greep om de benen van de vriendin los, waarna het kereltje zich vastklampte aan een lantaarnpaal en weigerde in de auto te gaan zitten.

Moeder dreigde hem achter te laten: geen effect.
Moeder trok en wrikte aan zijn ledematen: geen reactie.
Moeder beloofde een lekkernij:  geen reactie.
Ze bedacht een aantrekkelijk uitstapje voor onderweg: het gillen en huilen stopte niet.

Okasan (moeder in het Japans) voelde zich moe en hopeloos, totdat - even plotseling en onbegrijpelijk als het was begonnen - de scène stopte en het jochie, zichtbaar uitgeput, zich in de auto liet zetten en bij een favoriete melodie op de radio in slaap sukkelde. Ik voelde me in dit soort situaties buitengewoon ongemakkelijk, omdat ik niets kon doen. Achterin de auto bedacht ik wat ik zou willen uitproberen, want als pedagoog en leerkracht ben ik, zo u wilt, nog een haartje erger dan de 'doorsnee' toeschouwer!

Onlangs bevond ik me in een dergelijke situatie. Ik had al diverse keuzemogelijkheden voorgelegd die niet aansloegen. Wat moet ik doen? De vraag gierde  door me heen.  Ik somde opnieuw drie mogelijkheden op die eerder waren afgewezen en voegde er een vierde aan toe. 'Nee, dat helpt mij niet om kalm te worden', was de reactie. Ik voelde mijn geduld opraken, ergernis en onmacht borrelde op.... 'of zullen we even naar huis bellen?'.

De jongen tegenover me viel stil, leunde achterover en ademde diep in. 'O.K.', zei ik, opgelucht en dankbaar voor de inval...
'Ik zie dat het een goed idee is. Ik ga het voor je regelen en als je gekalmeerd bent, dan zie ik je graag terug in de klas.' De oplossing werd uitgevoerd en was effectief. Een tijdje later stond hij met de sporen van zijn tranen nog op zijn gezicht, op de deur te kloppen, klaar om terug te komen en te leren.

Ik kijk terug, terwijl ik dit schrijf en realiseer me eens te meer hoe belangrijk geduld en hele, hele, hele grote oren zijn in de omgang met kinderen. Daardoor kun je horen wat er wordt gezegd en wat er niet wordt gezegd (om het in de taal van de Discourse of Love te gieten).

En straffen? Dat zorgt alleen maar voor opeenstapeling van nog meer negatieve emoties en laat het kind gebroken achter, in plaats van dat het hem helpt om vaardigheid te ontwikkelen om zijn uitdagingen het hoofd te bieden.

Tenminste, dat is wat ik ervan denk ;-)

Tineke Spruytenburg werkt als  lerares, kindercoach en leerkracht-ondersteuner vanuit haar bedrijf Atreyu & Momo. Ze schrijft over onderwijs en bijzondere kinderen.