Karl Raats: 'Kinderen komen naar school omwille van hun eigen beloftevolle morgen'

22 maart 2013

Hoe kan het dat wij hier zwemmen in mogelijkheden en er hoe langer hoe meer jongeren afhaken? Hoe kan het dat elders jongeren zonder middelen en zonder echte kansen mijlen boven zichzelf uitstijgen?  In 'Onderwijsvernieuwing, de vergeten optie', vraagt Karl Raats zich af wat die feiten ons leren over de wens om ons onderwijs te vernieuwen.  'We helpen de discussie geen jota vooruit als we onszelf verdelen in voor- en tegenstanders van het onderwijssysteem. Want er is misschien wel een derde weg, één die ons niet opdeelt in pro en contra.' Daarvoor neemt Raats ons mee naar de rijstvelden in Vietnam.

Een paar weken geleden zit ik ontroerd naar een reportage te kijken van de waanzinnig inspirerende strijd die Room To Read levert om o.a. meisjes in Vietnam een basisopleiding te geven. Zeker in die landen en gebieden waar meisjes de ruggengraat zijn van het gezin en de gemeenschap, maar waar de cultuur hen monddood (lees: weg van onderwijskansen) houdt.

Room To Read werkt erg nauw samen met de gezinnen, overtuigt hen, helpt hen en doet dat zonder oordeel. Hun strijd haalt meisjes uit de ongeletterdheid en de extreme kansarmoede. Je ziet het vuur in de ogen van de meisjes, die vaak kilometers van en naar school moeten reizen over onbestaande wegen, blootgesteld aan de meest weerzinwekkende gevaren. Je ziet de ontroering in de ogen van hun ouders. Ze zijn trots op wat hun kind bereikt. Maar ze maken zich ook vreselijk veel zorgen, bijvoorbeeld over hun eigen overlevingskansen als gezin, omdat ieder meisje op de schoolbanken gelijk staat aan één vitale kostwinner minder. Ze zijn ook bezorgd over de toekomst van hun dochter die wellicht nu veel moeilijker een partner zal vinden, want opgeleid, mondig en dus minder gewenst.

Meisje per meisje, geeft Room To Read een toekomst aan het kind zelf, haar gezin en haar gemeenschap. Eindelijk een uitweg uit de armoede, zonder digi-bord, iPad, zorgleerkracht of internet. Al wat ze vaak hebben, is een eenvoudig lokaal, een schoolbank, een bord en krijtjes. That’s it.

Ondertussen hier bij ons

Vandaag een interview met Claire Boonstra gezien omtrent haar project Operation Education.  Zij is één stem in de luider wordende kreet van ouders, ondernemers, leerlingen en leerkrachten die het onderwijs bij ons anders en beter willen.

We moeten de passies van onze jongeren weer centraal stellen, is de overkoepelende boodschap. Want waar we uitblinken in het overbrengen van het curriculum, raken we hoe langer hoe meer jongeren kwijt aan verveling, afhaakgedrag en volstrekt onnodige afstomping. De cijfers liegen er niet om. Steeds meer jongeren verlaten hun secundaire studies zonder diploma. Steeds meer beweert het bedrijfsleven te staan springen om bevlogen, ondernemende en gepassioneerde professionals die het hier hoe langer hoe moeilijker vindt.

Nog nooit hadden we voor de educatie van onze kinderen zoveel mensen en middelen, kennis en vaardigheden, omkadering en begeleiding voorhanden. En wat hoor en lees je overal? Onze kinderen missen hoe langer hoe meer de boot.

Wacht even. Wat een vaststelling!

In een rijstveld in Vietnam creëren kansarme kinderen een tastbare, betere toekomst voor zichzelf dankzij een bord met wat krijtjes. In de lage landen verliezen kinderen interesse in hun eigen toekomst, ondanks de overvloed aan kansen, middelen, medicatie, meetsystemen, wetgeving, goed opgeleide leerkrachten, stages, bijscholingen, privé initiatieven, vul de eindeloze lijst maar aan.

• Zijn onze kinderen gewoon strontlui en pathologisch verwaand?


• Zouden we er niet beter wat lekker ouderwets dankbaar in rammelen voor de onuitputtelijke kansen die hen zomaar in de schoot worden geworpen?


• Zouden ze niet beter wat ruggengraat kweken ipv dat ze hun verantwoordelijkheid uitbesteden aan de Claire Boonstra’s van deze wereld?


• Moeten we ze misschien massaal de rijstvelden insturen, prostitueren, mishandelen en uitbuiten? In Vietnam lijkt die formule te werken.

Nee hoor. Nergens voor nodig. Het is niet de schuld of verantwoordelijkheid van onze kinderen. Als je prominente voorvechters van een onderwijsrevolutie zoals Sir Ken Robinson mag geloven, dan zijn het onze scholen die de creativiteit van onze kinderen doden. ( Do schools kill creativity?) Straffe uitspraak. Al brengt hij ze bijzonder overtuigend.

Als collega spreker sta ik stijf van de bewondering als het op zijn techniek aankomt. Zoveel is zeker. Maar snijdt zijn argumentatie hout? Hij haalt in zijn speeches en boeken steevast voorbeelden aan van geweldig inspirerende mensen uit de ondernemerswereld, de showbiz, de sport en de culturele sector die op eenzame hoogte zijn gekomen, niet dankzij hun opleiding, maar ondanks.

Leg al die bewijsvoering op een hoop en je hebt een indrukwekkend pleidooi tegen het huidige onderwijs. Je zou je bijna schuldig gaan voelen, wanneer je je kind ‘s ochtends op de achterbank vastklikt richting die plek die enkel nog symbool lijkt te staan voor moordend conformisme en de langzame verstikking van iedere schijn van potentieel. Niet zelden wordt dat opzwepende betoog overgenomen door diegenen die klaar zijn met het onderwijs van vandaag.

Sorry to bust your bubble Sir Robinson en co. Maar de cijfers geven u ongelijk. Er is een onomstotelijke link tussen de mate waarin onze kinderen vandaag opleiding genieten en de ontwikkeling van hun vermogen om te creëren, te innoveren en te leiden.

Ik weet het. Het is niet hip en populair om zulks te zeggen, maar dat is de wetenschap* en niet enkel die slimme selectie van uitzonderingen die de regel bevestigen en uw verhaal extra panache geven. Zoiets noemt “confimation bias” Sir Robinson, zoek het gerust op. Onze scholen zijn NIET de oorzaak van ons gebrek aan creativiteit en ondernemingszin. Ze zijn er voor het verpletterend overgrote deel de reden en aanjager van. Al geef ik graag toe dat die miljoenen successen en pak minder makkelijk scoren op een podium.

Maar ik ga ook niet beweren dat ons onderwijssysteem perfect is. Verre van. Tegelijk ken ik ook niemand die dat beweert, tot het meest vastgeroeste, uitgebluste en benoemde fossiel toe. En die zoektocht naar beter en anders moet verdergaan. We zijn hett aan onze kinderen, aan onszelf en onze gemeenschap verplicht om kritisch en enthousiast te blijven.

En juist daar loopt het mis. We helpen de discussie over ons onderwijssysteem geen jota vooruit als we onszelf verdelen in voor- en tegenstanders van het systeem. We bewijzen onszelf en onze kinderen geen dienst wanneer we het bij voorbaat verloren spel van pro en contra aangaan op basis van geselecteerde argumenten die vooral het eigen gelijk moeten bewijzen. Want er is misschien wel een derde weg. Eén die ons niet opdeelt in pro en contra, progressief en conservatief. We keren daarvoor even terug naar de rijstvelden in Vietnam.

Nostalgie naar de toekomst

Waar halen deze kleine en kwetsbare meisjes de motivatie vandaan om ondanks alle hindernissen zich een weg naar school te knokken?

Omwille van het eigentijdse onderwijssysteem die ze er ter beschikking hebben? Twijfelachtig.
Omwille van de wetten en regels die hen tot onderricht verplichten? Yeah, right.

Ze komen naar school omwille van hun eigen beloftevolle morgen. Dat beeld, die visie, die belofte is zo ontstellend beter en mooier dan de realiteit waarin zij elke dag moeten leven, pardon, overleven, dat ze ernaartoe worden gezogen als ijzerstof naar een elektro-magneet. Het is een onhoudbare aantrekkingskracht.

Karl Raats heeft een voortraject in de journalistiek, marketing, het onderwijs en business development. Hij is spreker, dagvoorzitter, trainer, facilitator, schrijver, gastdocent, eenmansredactie en vooral zijn eigen levende experiment in creatief denken en doen. Zie zijn website.