'Ik geloof heilig in de autonomie van kinderen'

20 mei 2017

Met frisse moed startte Silvie Boekhorst  als lerares op de Keerkring in Schagen, nadat ze haar eigen persoonlijke ontwikkeling ter hand had genomen. 'Ik zag deze stap als een nieuw begin, een kans voor verdere ontwikkeling.' Vanaf de eerste dag wordt Silvie opgenomen door de kinderen in haar nieuwe bovenbouwgroep. Ze zijn vriendelijk, open en hulpvaardig. Maar ook heel nieuwsgierig. Toch verschuift er iets na verloop van tijd. Haar blog:  'Kinderen zijn niet gek, ze zijn mijn antwoord.'

Ik ben anders, wordt al vrij snel opgemerkt door de kinderen in mijn groep. 'Want,' zo zeggen ze, 'wanneer we te laat komen bij jou, mogen we toch naar binnen en meedoen; we mogen overleggen tijdens het werken; we mogen van plek wisselen; we mogen boven werken; we werken niet altijd uit de boeken, maar doen dan iets anders; ’s middags mogen we uit verschillende activiteiten kiezen; we mogen tegen je in gaan en je zegt het als je fout zit.'

Na een paar weken merk ik zelf dat ik steeds meer grip begin te verliezen. De sfeer is oké, de klik met de kinderen is er, maar de kinderen zijn luid, rommelig en onrustig. En op een middag in de eindkring, maak ik het bespreekbaar. Ik vertel hen wat ik zie. Dat ik ook zie dat er kinderen zijn die last hebben van het lawaai en ik vertel hen dat ik er last van heb. Volmondig wordt er gereageerd: ‘Ja maar dat komt Silvie, omdat jij niet straft, wij hebben straf nodig, anders leren we het niet. Bij jou mag alles, jij bent veel te lief.'

Ik hoor alleen het woordje straf. Ik schud eens met mijn hoofd en vraag: ‘Straf? Hoor ik jullie nu om straf vragen?’
Er wordt instemmend geknikt en geroepen. Hier en daar hoor ik een 'nee', maar zij zijn in de minderheid. Eerlijk, ik was enigszins uit het veld geslagen, vooral vanwege hun overtuiging. Ik liet het even voor wat het was en vertelde de kinderen dat ik er een nachtje over ging slapen.

Thuis aan de eettafel doe ik aan mijn man en twee dochters (van 17 en 19) mijn relaas over de eindkring. De meiden reageerden in koor: ‘Die zijn gek…’ Maar zijn ze gek? Nee, ze zijn mijn antwoord, wat deed ik niet goed…?

Automatisch dwaalden mij gedachten af naar meester Kanamori, naar zijn documentaire Children full of life. Daar val ik regelmatig op terug als ik het even niet meer weet. En ik kom er achter: het speelveld waarin ik de kinderen laat bewegen, is te groot. Ik geloof heilig in de autonomie van kinderen. Ik gun ze vrijheid en verantwoording over hun eigen ontwikkeling, hun eigen leven. Maar dat gaat niet zomaar vanzelf. Daarin hebben ze begeleiding en houvast nodig.

Zelf was ik gewend, vanuit mijn vorige school dat kinderen kunnen overleggen tijdens het werk; dat ze de ruimte aan kunnen om doelgericht door de klas te lopen; dat ze zelf kinderen kunnen kiezen waarmee ze fijn kunnen werken. Voor mij was het speelveld duidelijk, maar voor hen totaal niet. Ik had niet duidelijk de criteria uitgelegd. Dat is wat je  zo ongeveer in de eerste bijeenkomst van Pedagogische Tact, het traject dat ik even eerder had gevolgd, meekrijgt. Ik had niet duidelijk mijn verwachtingen uitgesproken en ze waren het niet gewend. Ze zagen het als een totale vrijheid, onbegrensd, zo van lang leven de lol, alles mag.

De volgende ochtend startten we  in de kring. Ze voelden het, Silvie had er een nachtje over geslapen. Ik liet ze voor het eerst kennis maken met mr. Kanamori, met het fragment dat vooraf gaat aan het vlotten varen. Aan de hand van dit fragment, kon ik hen mijn handelen uitleggen. Ik kon laten zien dat een leraar ook kan buitensluiten en dat dit heel naar is voor een kind. Ik kon ze uitleggen dat zij zelf het initiatief in handen mogen nemen. Dat je een leraar mag overtuigen. Dat ze zelf invloed hebben op het geluk van de klas. En dat ik ze daarbij zal helpen. Door duidelijk mijn handelen en de daar achterliggende gedachte  te verklaren, l mijn verwachtingen uit te spreken, door ze mijn volledige vertrouwen te geven...

Totdat het niet meer nodig is en het hen vanzelf afgaat.

En weet je, het gaat lekker nu. De sfeer is nog steeds oké. Maar nu bruist de klas ook. Ik hoor kleine discussies over sommen. Ze weten heel goed wat ze nodig hebben om fijn te werken. Ik zie focus, ze waaieren uit en ik vertrouw het. Ik geniet van de ruimte die ze aan kunnen en van de initiatieven die hieruit voortkomen. Ik geniet van het loslaten, maar bovenal genieten we samen van de verbondenheid die dit geeft.

De kinderen blijven mijn antwoord.

Silvie Boekhorst is leerkracht op De Keerkring, een Jenaplanschool in Schagen en volgde eerder het traject Pedagogische tact.

Documentaire Children full of Life

Volledige documentaire 'Children full of life' (Nederlandse versie):

Archief bezoek van meester Kanamori

Plus het hele archief aan artikelen, verhalen en video's van het bezoek van meester Kanamori aan Nederland (3-12 september 2012), op uitnodiging van hetkind.