Een Kanamori-momentje: Het zijn de kinderen die – gelukkig - voor Floortje opkomen!

25 juni 2015

Leerling Floortje heeft de klas in haar greep. Een vervangster klopt aan bij schoolleider Sylvia van der Nol en zegt dat er niet meer mee te werken valt. De gymmeester merkt op zijn beurt op dat Floortje  – zodra hij zich omdraait – de leiding overneemt en daarbij andere kinderen zelfs bedreigt. Het is niet vreemd dat nog diezelfde dag een aantal van hen laat weten bang te zijn en liever niet bij Floortje in één klas te zitten. Silvia weet dat ze met deze voorvallen direct iets moet. Een blog over pedagogisch leiderschap, direct handelen, als het ertoe doet.

Op een dag dat ik thuis werk, krijg ik berichtjes van een vervangster, een groepsbegeleider en van enkele leerlingen over ‘voorvallen’ met Floortje. De vervangster geeft aan dat er met de klas niet te werken is, omdat Floortje de klas in haar greep houdt. Als zij aan de les meedoet, doet iedereen mee. Maar als dat niet het geval is, volgt iedereen haar voorbeeld.
Daarnaast is er een melding van de gymmeester: de groep van Floortje is met deze meester aan het oefenen voor het schoolvoetbaltoernooi. De meester geeft de groep een opdracht, zodat hij even een andere groep aanwijzingen kan geven. Als hij zich omdraait, begint Floortje de groep te vertellen wat ze moeten doen. ‘En als ze dat niet doen, dan geeft ze hen een schop of krijgen ze een klap,’ vertelt hij.

Tegelijk laten groepsgenoten mij weten dat ze bang zijn voor Floortje. Een enkeling is zelfs zo bang, dat hij niet meer met Floortje in de klas wil zijn.

Deze drie meldingen maken duidelijk dat wij als begeleiders direct moeten handelen. Diezelfde avond spreek ik met de groepsbegeleider van Floortje om een plan van aanpak op te zetten. Dit plan voeren we de volgende dag uit. Nog dezelfde avond spreekt de groepsbegeleider met de moeder van Floortje, zodat zij op de hoogte is van het feit dat er gesprekken met Floortje volgen.

De volgende ochtend haal ik Floortje uit de groep. De groepsbegeleider gaat in gesprek met alle andere kinderen in de groep, in de hoop dat ze zonder Floortje vrijuit hun verhaal vertellen. Zelf loop ik met Floortje de gang op en vraag haar om met mij een gesprek te hebben. Dat vindt ze geen probleem. Mijn doel is om een gelijkwaardig gesprek met haar te voeren. Daarom begin ik met de vraag hoe ze zich de vorige dag heeft gevoeld, in de hoop dat zij met haar antwoord een verklaring vindt voor haar gedrag. Ze zegt dat het een normale dag voor haar was. Ze snapt niet waarom ze met mij een gesprek voert. Dan leg ik haar uit dat ik meerdere klachten over haar gedrag heb binnengekregen, van leerlingen én begeleiders. Ze zegt dat ze inderdaad de vorige dag wel heeft gedacht ‘ik moet wel een beetje gaan dimmen’. Daarmee bevestigt ze dat ze in de gaten heeft dat ze over grenzen is gegaan. Ik geef aan dat ik haar gedrag op school niet acceptabel vind en dat er al diverse gesprekken en maatregelen hier eerder over zijn geweest. Ik geef aan dat ze solliciteert naar een schorsing. Zo’n schorsing lijkt haar fijn: ‘Lekker een weekje thuis.’

Nadat ik vertel dat er dan gesprekken volgen met haar ouders, de leerplichtambtenaar én de inspectie, geeft ze aan dat ze daar toch eigenlijk niet zoveel zin in heeft. Ik zie dat ze het moeilijk heeft.

Floortje heeft ook niet zo’n gemakkelijke thuissituatie. Het recent overlijden van haar opa moet erg moeilijk voor haar zijn geweest. Dit vertel ik haar. Ik zeg haar dat ik snap dat ze verdriet heeft, maar dat het afreageren van dat verdriet op klasgenoten niemand gelukkig maakt: haar klasgenoten niet, maar ook haarzelf niet. Ze zegt dat ze zich inderdaad niet gelukkig voelt en begint te huilen. Ik laat het even gebeuren, zodat ze niet hoeft te praten door haar tranen heen.

Na een minuut of tien geef ik aan dat wij als school twijfels hebben over haar deelname aan het voetbaltoernooi. Ze schrikt. ‘Bedoel je dat ik niet meer mee mag doen?’ ‘Dat besluit hebben we nog niet genomen,’ zeg ik op mijn beurt. ‘Het is de enige consequentie die wij als volwassenen kunnen bedenken, maar eerst moeten we jouw klasgenoten nog vragen of zij dit ook een goede oplossing vinden.’

Ik vertel haar dat haar groepsbegeleider nu met haar klasgenoten in gesprek is over het voorval van gisteren, omdat sommigen écht bang voor haar zijn. Ze vind dit moeilijk om te horen, staat op en loopt naar buiten, door het hek van het schoolplein. Ik loop rustig achter haar aan, haal haar in en sla een arm om haar heen. Nog één keer maak ik haar duidelijk dat we de maatregel nog niet hebben genomen en ik vraag haar of ze weer meegaat, naar school.

Ze knikt en vraagt of ze haar moeder mag bellen. Dat vind ik geen probleem. Op school zeg ik dat ik haar moeder even wil vertellen waarom ze hier zit en dat ze dan met haar moeder kan praten, maar dat wil ze niet. Dan stel ik haar voor weer naar de groep te gaan, waar Floortje mee instemt. Voor de deur vraag ik haar even te wachten. Ze is rustig. Ik vraag de groep of Floortje en ik binnen mogen komen. Niemand heeft er een probleem mee. De groepsbegeleider vraagt Floortje om te vertellen aan haar klasgenoten over de reden waarom ze met mij een gesprek heeft gehad. Dit vindt ze duidelijk moeilijk. Ze vraagt mij dat te doen. Dat doe ik: ik vertel over het voorval, de klachten en dat de enige consequentie die ik voor haar gedrag kan bedenken is  dat ze niet meer deel kan nemen aan het schoolvoetbaltoernooi. Op dat moment roept een aantal van haar klasgenoten: ‘Dat kan je niet maken! Floortje heeft zoveel georganiseerd: ze hóóort bij dat toernooi.’

Een echt Kanamori-momentje!
(Redactie: voor wie de docu Children Full of Life niet kent, het gaat om het fragment waarin de klas opkomt voor Yuto, die door meester Kanamori onverantwoordelijk gedrag wordt verweten en voor straf niet aan het vlotbouwen mag meedoen , klik hier)

Ik ben heel blij met deze reactie. We beginnen met de groep naar een andere oplossing te zoeken. Die blijkt snel gevonden. Ze willen namelijk een coach voor de trainingen die ze zelf buiten school organiseren. Dan begrijp ik dat Floortje in een onbenoemde rol is gestapt, die ze erg onhandig heeft ingevuld.

Er worden twee groepsgenoten benoemd tot coaches, omdat iedereen vindt dat zij het beste kunnen voetballen: Bart en Joost. Zij zijn zichtbaar blij met die rol en Floortje ontspant direct. Ook wil de groep een volwassen coach voor bij de training die middag, maar helaas heeft de groepsbegeleider die middag geen tijd. Een leerling springt op en zegt: ‘Mijn vader is vandaag thuis, hij wil vast wel onze coach zijn!’ De groep belt de vader op: hij wil die middag inderdaad de groep wel coachen.

Er is hierna geen enkel incident meer geweest en tijdens het schoolvoetbaltoernooi hebben zij niet alleen sportieve wedstrijden gespeeld… sterker nog: Blink is derde geworden!

Silvia van der Nol is schoolleider van Blink in Culemborg. Ze vertelde dit verhaal in het traject Pedagogisch leiderschap.