Duopartner Marieke tegen Ellen: 'Rust in mij is, naast het aanbod, denk ik een belangrijke sleutel'

18 september 2015

Ellen Emonds en Marieke Jansen-Kellendonk waren in 2013 duopartners. Samen begeleidden ze een grote groep 7-8. En ze schreven elkaar, met hetkind als hun overdrachtsschrift. In deze tweede aflevering beschrijft Ellen hoe haar chaotische klas, waar ze als een boze agent doorheen liep, veranderde in een zelfstandig opererende club tijdens het vrije keuze-uur. ‘Als loslaten en vertrouwen geven dé weg is, wat betekent dat dan voor ons?’ vraagt ze zich af. Voor haar antwoord gaat Marieke te rade bij hockeycoach Mark Lammers.

Lieve Marieke,

Van de week was ik getuige van een bijzonder fenomeen. Nou ja, getuige, ik was deelnemer. Misschien was ik zelfs wel de hoofdrolspeler of had ik mijzelf tot hoofdrolspeler gemaakt. Afijn, het was in ieder geval een gewaarwording die mij nog steeds bezighoudt.

Het was op een woensdagochtend, de laatste dag van onze contractweek. En je weet wat dat betekent: kinderen willen snel-snel hun taken afmaken en na de pauze aan vrije keuze beginnen. In de klas was het alles behalve stil. Wanneer ik in ons ene lokaal was, hoorde ik in het andere lokaal gelach en gepraat en wanneer ik daar naartoe snelde, was het lokaal dat ik verliet binnen no-time een chaos. Tenminste, dat vond ik.

Ik zag kinderen rondlopen en hoorde ze roepen naar elkaar. Spullen lagen op de grond en op sommige plekken werd meer gekletst dan gewerkt. Wat ik zag was een groep kinderen die niet in staat was zelfstandig te werken, hun aandacht bij hun taken te houden en ik voelde mij een politieagent die orde moest houden in plaats van een leerkracht die kinderen kan begeleiden.

En ik was geen vrolijke politieagent. Ik was een Bromsnor, eentje die alleen nog maar zinnen kon produceren in de gebiedende wijs. Tijd voor pauze voor de kinderen en koffie voor mij. Ik liep met hen mee naar buiten en zuchtte eens diep. Hoe kon het toch zijn dat het gros niet in staat was zich te gedragen zoals ik dat graag had, zoals het past bij de werkwijze die ze al jaren gewend zijn en bovendien waar ze zelf baat bij hebben?

Na de pauze kregen de kinderen nog een kwartier de tijd om de laatste dingen af te ronden en direct was de sfeer weer zoals voor de pauze. Tot er iets opmerkelijks gebeurde. Het uur van vrije keuze brak aan en ik zag kinderen in beweging komen. Er kwam een groepje meiden met hun rugzakken de klas binnen en uit die rugzakken kwamen pannen, lepels, mixers, eieren, suiker, boter, brood en kaneel. De dames gingen voor de hele klas wentelteefjes bakken in ons provisorische klassenkeukentje.

Acht anderen vertrokken naar de conciërge om vijf minuten later terug te komen met een brood klei op hun schouder, gereedschap en plastic tafelkleed. Ze legden hun spullen klaar en gingen aan de slag. Verderop zag ik vijf jongens bouwen aan een Eiffeltoren van K’nex. Er was een groep kinderen die een dans aan het oefenen was en een paar jongens en meiden verzorgden een dramales bij de kleuters. Anderen tekenden, schreven aan hun verhaal of speelden een rekenspel. En ik, ik stond erbij en ik keek ernaar. Het volume van hun stemmen was naar beneden gegaan, er liep niemand doelloos door de klas, iedereen was met aandacht bezig met hun activiteit.

Daar waar ik het programma vormgaf, leidde en vasthield, stuitte ik op weerstand in allerlei vormen. En daar waar ik het programma losliet en hen de ruimte en vertrouwen gaf, vulden ze die ruimte direct in en lieten ze me zien wat ze in huis hebben.

Wat betekent dit voor ons?

Liefs, Ellen

-------------------

Lieve Ellen,

Ik ben blij om te lezen dat ik niet de enige ben die het krankzinnig druk vind om 39 kinderen in twee lokalen van zorg, tijd, aandacht en, o ja, les te voorzien. Afgelopen woensdag leek ik meer op een marathonloper in de race voor Olympische goud dan een juf. Even rustig zitten om te kijken wat iedereen aan het doen is? Geen tijd. Daarvoor moest ik teveel bordjes tegelijk in de lucht houden.

Dat resulteerde uiteindelijk in een ontploffinkje. Ik denk dat Bromsnor, vergeleken bij mij, nog de vriendelijke agent was. En je kent mij: ik ontplof zelden. Toen ik na mijn preek, nog lichtelijk oververhit vroeg, of iemand wist waar ik het over had, gingen 38 vingers omhoog. Fijn, deze sociaal wenselijke steunbetuiging. Alleen Luuk stak zijn vinger niet op. “Jij weet niet waar dit over gaat, Luuk?” , vroeg ik op Bromsnortoon. “Nee, ik heb geen idee”, zei hij met een piepstemmetje.

De rest van de klas staarde mij met ingehouden adem aan: gaat ze nu weer ontploffen? Een split-second wilde ik dat ook, maar eigenlijk vond ik het enorm grappig. Hij had zeker wel een idee, maar voelde zich niet geroepen om als een mak schaap mee te lopen in de kudde en precies te doen wat ik impliciet opdroeg. Daar houd ik van. Ik moest er dan ook hard om lachen. Dit klaarde de lucht, liet mijn boosheid verdrijven en ik gaf het signaal voor vrij kiezen.

Er gebeurde precies hetzelfde als wat jij omschreef. De Eiffeltoren werd afgebouwd, uit de tassen kwamen dit keer boodschappen voor brownies en er vertrokken kinderen om raamschilderingen te maken voor de kleuters. Iedereen kwam tot rust, ook ik. Ineens kon ik weer genieten. Ik had gesprekjes met kinderen en ontdekte nieuwe talenten. Ik zag blije gezichten, terwijl de geur van brownies de klas vulde. Een feest!

Rust in mij is, naast het aanbod, denk ik een belangrijke sleutel. De wil om het allemaal te beheersen en de controle te houden, levert een bijzondere energie op in onze groep. Iedereen, inclusief ikzelf, gaat ander gedrag vertonen. Ik zeg bijvoorbeeld dat ik kinderen vertrouw, maar ik kan het niet laten om steeds opnieuw, als een kip zonder kop, te checken of ze wel doen wat ik wil.

Misschien is het jou niet eens zo opgevallen, maar jij liet mij donderdag, toen wij weer samen stonden voor de groep, inzien hoe ik door rust te pakken, met aandacht af kan maken waar ik mee bezig ben. Er “echt” zijn. Precies datgeen wat ik van onze kinderen ook verlang.

Ik gaf les aan groep 8, jij zat in de tussenruimte wiskunde te geven aan een groepje en onze stagiaire stond in groep 7. Er kwam behoorlijk wat geluid uit het lokaal van groep 7. Ik voelde direct de behoefte om te controleren. Ik kon niet lekker lesgeven door mijn innerlijke onrust, en beende, het voorstadium van de marathontred, naar jou. Ik zag een groepje kinderen en een juf onverstoorbaar bezig om wiskundige formules op te lossen. Ik raakte er een beetje door in verwarring.

“Wat vind jij hier van? Moeten we niet ingrijpen?” “Wij negeren het geluid”, zei jij lachend: “Je bent pas echt ergens goed in, als je al het geluid om je heen kan negeren.” En ik moet toegeven, het ging jou en je groepje behoorlijk goed af. Ik keek om de hoek van de tussendeur (ik kon het niet laten) en ik zag dat Joris een mooie hurksprong maakte over een kruk. “Weet je het zeker?”, probeerde ik nog. Ja, jij wist het zeker.

Ik liep terug naar groep 8 en zei dat wij het geluid gingen negeren. Ik liet het los, voelde mijn onrust wegglijden. Wat volgde was een fijne les. Toen ik later in het andere lokaal ging kijken, niet controlerend ditmaal, maar gewoon uit nieuwsgierigheid, zag ik dat de rust zich had hersteld. Iedereen was lekker bezig met zijn werk.

Die middag voerden wij startgesprekken. Het is de bedoeling dat alle kinderen, in aanwezigheid van hun ouders, een leerdoel formuleren waar ze de komende maanden aan gaan werken. En als vanzelf kwam daar de volgende sleutel. Wij vroegen de kinderen waar ze goed in zijn en waar ze graag uitstekend in wilden worden. We steunen ze intussen bij wat ze lastiger vinden en onderhouden wat ze al voldoende beheersen, maar we steken in op een eigen gekozen talent en interesse. Het is de tactiek waarmee hockeycoach Marc Lammers met zijn damesteam in 2008 de gouden Olympische medaille won. In de ogen van de kinderen zag ik de vlammetjes direct oplaaien. Zin om meteen de volgende dag aan de slag te gaan met hun leerdoel en gas te geven. En ik voelde aan de kinderen en aan mezelf dat de tactiek van het ‘gouden’ dameshockeyteam ons veel meer gaat brengen dan mijn tactiek van marathonlopen.

Liefs, Marieke

Fotografie: Bob Barten

Ellen Emonds en Marieke Jansen-Kellendonk waren duopartners op EGO-school De Bonckert in Boxmeer. Dit is de tweede aflevering van 'Duopartners'. De eerste aflevering kun je hier teruglezen.