De Verdieping: Onderwijs is 'méér dan taal en rekenen'

14 september 2011

In het curriculum van de nieuwe onderwijspraktijk is taal en rekenen van belang  én de brede ontwikkeling van kinderen vanzelfsprekend.  Op 22 augustus 2011 verscheen in de Verdieping van Dagblad Trouw het artikel ‘Méér dan taal en rekenen’ van Hanne Obbink. In dit artikel, hier uitgebreid samengevat, wordt ingegaan op de groeiende  weerstand in het onderwijs tegen de nadruk op rekenen en taal. ‘Geen enkele school ontkent het belang van die vakken. Maar velen vinden die nadruk op taal en rekenen te eenzijdig.’
............................................................................................................................................................................................................................


School zet leerlingen in hun kracht.

Op Basisschool de Notenkraker, een kunstmagneetschool in Amsterdam presenteren de kinderen op het zomerfeest wat zij aan muziek, dans en theater hebben voorbereid. Hun klasgenoten kijken opgetogen en vol verwachting toe. ‘Taal en rekenen vinden wij heel belangrijk’, vertelt de directeur van de school, Antoinette van Zalinge, aan de Trouw journalist. ‘Maar er is meer belangrijk. Leren je te presenteren, leren applaus te krijgen als je iets durft, zelfvertrouwen en leerplezier ontwikkelen- dat doen we via de kunstvakken. We zetten de kinderen in hun kracht, niemand hoeft hier met gebogen hoofd de school uit te gaan omdat ‘ie iets niet kan’.

In het huidige kabinetsbeleid draait alles om rekenen en taal

‘Met deze vakken heeft minister van Bijsterveld een doel voor ogen: de gemiddelde score op de cito-eindtoets moet omhoog van 535,4 naar 537. Die eindtoets wordt dan ook verplicht en scholen die laag scoren krijgen de onderwijsinspectie over de vloer. In de toekomst moet er trouwens ook een reken- en taaltoets komen voor kinderen die net aan school begonnen zijn’, vervolgt het artikel van Hanne Obbink in Trouw.

Uit een in het voorjaar gehouden  enquête van de Besturenraad, de vereniging van christelijke schoolbesturen,  blijkt dat deze nadruk op taal en rekenen desnoods ten koste van andere vakken gaat. ‘In reken en taal wordt niet geschrapt’ en ‘ ik ben begonnen de extra activiteiten overboord te gooien’, citeert de krant.

Nadruk op rekenen en taal: komt dat de kwaliteit ten goede?

De journalist laat in dit artikel meerdere mensen over deze vraag hun gedachten gaan en noteert groeiende twijfel bij scholen, onderwijskundigen en de Besturenraad.

‘Veel scholen vinden de nadruk op rekenen en taal te eenzijdig, het onderwijs verschraalt erdoor en de manier waarop de inspectie de scholen erop afrekent leidt af van waar het werkelijk om gaat’, zoals een van de ondervraagden het zegt: ‘Zorgen dat kinderen zich ontwikkelen’.

Voor directeur Wim Kuiper van de Besturenraad kan het geen kwaad dat ‘ scholen met een iets te vrijblijvende sfeer geprikkeld worden om na te gaan of hun resultaten niet beter kunnen’. ‘Maar’, vervolgt hij in dit artikel, ’ Van Bijsterveld schiet door, vooral door het grote belang dat zij hecht aan toetsen’. De druk op scholen om hoog te presteren leidt tot ongewenste bijverschijnselen: zwakkere leerlingen mogen niet meedoen aan toetsen, zodat de gemiddelde scores omhoog gaan, of scholen laten kinderen met wie ze problemen verwachten niet toe. Voor dat laatste zijn geen harde bewijzen, ‘maar’, aldus Kuiper, het ligt zo zeer voor de hand dat het wel móet gebeuren’

De kritiek komt ook uit wetenschappelijk hoek. Alom bekend onder onderwijskundigen is bijvoorbeeld het verschijnsel teaching to the test: scholen geven vooral les in wat er in de toets aan de orde komt, en laten de rest voor wat het is. Zo bepaalt de toets dus de inhoud van het onderwijs in plaats van andersom, dat de toets meet of het onderwijs zijn doel heeft bereikt, schrijft de krant.

Monique Volman, hoogleraar onderwijskunde aan de Universiteit van Amsterdam, constateert dan ook in dit artikel ‘Ze (de scholen, red) gaan hun leerlingen trainen voor de test. Daardoor meet zo’n toets niet het resultaat van het onderwijs, maar het resultaat van het trainen voor de toets’. Monique Volman vervolgt: ‘Leerprestaties zijn slechts de buitenkant van waar onderwijs voor is. Het draait op school om meer dan kennis, het gaat ook om wat je met die kennis doet. Om zelfvertrouwen, verantwoordelijkheid, creativiteit. Een kind leert niet begrijpend te lezen voor de toets, maar om de krant te kunnen lezen. Als je dat niet op waarde schat, krijg je een soort leeg leren, platgeslagen onderwijs’.

‘Het moet op school niet uitsluitend draaien om hoge toetsscores bij rekenen en taal, concludeert Kuiper van de Onderwijsraad in dit artikel in Trouw. ‘Want iemands talenten ontplooien is niet hetzelfde als zorgen voor hoge citoscores. En hoge scores betekenen niet persé dat alles oké  is. De minister zegt steeds dat goede taal- en rekenprestaties nodig zijn voor Nederland om economisch te blijven meedoen. Maar zelfs als je strikt economisch kijkt is dat quatsch. Daarvoor is meer nodig: culturele bagage, sociale vaardigheden, noem maar op’.

‘Uiteindelijk keert de wal het schip’ hoopt Kuiper. ‘Ik reken op de veerkracht van scholen. Het is lastig je te onttrekken aan de druk van het ministerie en de inspectie. Maar er lopen in het onderwijs bevlogen mensen rond. Die gaan gewoon door met wat wij belangrijk vinden, en dat is meer dan taal en rekenen.’

Zoals de leerkrachten en de  directeur  van de Notenkraker: ‘Ons hele lerarenteam ziet hoe belangrijk die kunstvakken zijn. Ik pieker er niet over om ermee te stoppen’.’ Maar’, beseft ze, ‘dat houden we alleen vol als we ons blijven bewijzen met goede prestaties bij rekenen en taal’.

 Het volledige artikel, Méér dan taal en rekenen van Hanne Obbink, hier uitgebreid samengevat door Rikie van Blijswijk,  is verschenen in Trouw op 22 augustus 2011.

Foto's zijn van het zomerfeest van basisschool de Notenkraker