Creativiteit stimuleren bij kinderen

22 juni 2017

Het is net weer vaderdag geweest en de vaders van Nederland hebben ongetwijfeld weer de prachtigste knutsels gekregen van hun kinderen. Maar hoe “eigen” waren die knutsels? Hoeveel leren en creativiteit is daarbij komen kijken? Vakspecialist Beeldende Vorming Erica Verlaan vertelt over wat er gebeurt met leren en creativiteit bij het namaken van voorbeeldknutsels en het aanspreken van de eigen creativiteit van kinderen.

Stop met het aanbieden van kant en klare ‘namaak’knutsels en start met vrij werken op de BSO. Laat kinderen zelf experimenteren en ontdekken met het materiaal als uitgangspunt. 

Ik kan mij voorstellen dat het lastig is, gevoelsmatig vanuit het niets, ‘onvoorbereid’ te beginnen. Het uit handen geven van de controle, de mogelijke verspilling van het materiaal. Het is eng en het maakt je kwetsbaar voor het oordeel van een ander. Misschien wordt het wel chaos. Chaos die je aan het einde van de dag, als alle kinderen al zijn opgehaald, nog ‘even snel’ zelf moet opruimen.

Wat is er mis met voorbeeldknutsels?
Als je een creatieve activiteit begeleidt, dan wil je dat de kinderen iets maken, dat ze iets leren of iets (nieuws) beleven. Je wilt het goed voorbereiden. Dus zoek je op internet naar concrete voorbeelden om zelf verder uit te werken.

Het internet staat vol kant-en-klare, ‘DIY’-knutsels en handige, stap-voor-stap tutorials die je kunt gebruiken. De kunst is om een knutsel te selecteren waarvan je weet dat het de kinderen op jouw groep aanspreekt. Naar aanleiding van het plaatje analyseer je welke materialen je nodig hebt.

Door de knutsel zelf te maken ben je goed voorbereid. Je hebt een voorbeeld dat je aan je collega’s en aan de kinderen kunt laten zien. Je weet hoe lang je ongeveer bezig bent met het begeleiden van de activiteit en kunt een inschatting maken of de techniek jouw kinderen voldoende uitdaging biedt.

Je hebt de techniek in de vingers zodat je het goed kunt uitleggen. Als een kind vastloopt, weet je precies wat je moet doen om het kind verder te helpen… Als alles goed gaat hebben de kinderen aan het einde van de dag een tastbaar aandenken aan de BSO. Iets waar ze mede dankzij jouw goeie voorbereiding nog heel lang, heel veel plezier aan kunnen beleven.

Maar …
Wat is leren én waar in dit voorbeeld heeft het leren plaatsgevonden?
Wat is creativiteit én wie is er in dit voorbeeld creatief bezig geweest?

Reflecteer
Ooit heb je geleerd hoe je keuzes kunt maken. Hoe je al doende een techniek kunt leren en naar aanleiding van een plaatje materiaal kunt onderscheiden. Je kunt ideeën bedenken, een activiteit plannen en je verplaatsen in de leefwereld van een kind. In gedachten kun je een denkbeeldige situatie schetsen waarin je jouw actuele vakkennis toetst.

Het zijn allemaal vaardigheden waar je naast jouw verbeeldingskracht ook je creatieve (denk)vermogens voor moet aanspreken. Weet je nog hoe, waar en wanneer je dat allemaal geleerd hebt én wie je dat allemaal geleerd heeft?

Ontneem een kind niet de mogelijkheid zelf te leren
Laat een ‘voorbeeld’ nooit leidend zijn en letterlijk de inhoud en de uitkomst van een activiteit bepalen. Creativiteit gaat verder dan het vermogen bezitten zelf iets te maken. Het is een taal én een manier van denken, kijken en beleven. Een vaardigheid die je kunt ontwikkelen. Creativiteit is ook buiten de muren van het atelier van essentieel belang.

Je hoeft echt niet vanaf nu alles helemaal anders te gaan doen. Het gaat niet om goed of fout. Wees je bewust van je eigen handelen. Probeer, ontdek en experimenteer zelf ook. Zoek naar wat bij jou past en geef de kinderen stap voor stap, steeds een beetje meer, de ruimte, om zelf vorm en richting aan hun creativiteit te geven.

Het materiaal als uitgangspunt
Tijdens het begeleiden van een creatieve activiteit laat ik kinderen vrij werken, experimenteren en ontdekken, met het materiaal als uitgangspunt. Ik stimuleer het denkend werken en werkend denken. Ik laat kinderen al doende, spelenderwijs, van en met elkaar leren. Op mijn blog deel ik ervaring, geef ik informatie, advies en praktische tips. Werk je met kinderen en wil je meer weten over het voorbereiden of het begeleiden van creatieve activiteiten? Laat het mij gerust weten.

Erica Verlaan heeft gewerkt als  vakspecialist beeldende vorming en werkt nu als pedagogisch medewerker op een BSO.